قرار داشتن در مسیر تاریخی مشهد باعث شده که شهر بجنورد سر راه مسافران و زائران مشهد در طول تاریخ باشد از این رو، به عنوان یکی از شهر های تاریخی این منطقه و برخورداری از شرایط اقلیمی و محیطی مناسب، کاروان های بسیاری از این مسیر رد شده اند و از این بسیاری در این منطقه ساکن شدند. در این میان، این بار برای معرفی جاذبه های گردشگری شهر بجنورد به سراغ یکی از بنا های تاریخی خواهیم رفت، که بخشی از این ویژگی تاریخی بجنورد می باشد. در جنوب شهر بجنورد، امام زاده ای قرار داردکه می تواند یکی از مقصد های گردشگران بجنورد به شمار بیاید.
امام زاده سلطان سید عباس در دامنه ی تپه های جنوبی شهر، یکی از مکان مذهبی و البته تاریخی این ناحیه محسوب می شود. ایشان یکی از فرزندان امام هفتم شیعیان و از برادران امام رضا بوده است، که در دوران حکومت بنی عباس از مدینه به خراسان آمده است، و تاریخ دقیق فوت ایشان و شکل گیری این امام زاده در دست نیست، اما بر اساس اطلاعات موجود، ایشان پس از فوت در نزدیکی شهر چرمغان به خاک سپرده می شوند، اما این شهر در حمله مغول ویران می شود، اما بنای امامزاده ی سلطان سید عباس به طور کامل تخریب نمی شود، از همین رو، پس از شکل گیری شهر بجنورد، این امام زاده در نزدیکی شهر جدید و بر روی یکی از تپه های جنوبی شهر قرار می گیرد و طی سالیان مختلف به واسطه ی نقش محوری مکان مذهبی در میان ایرانیان، به خصوص شیعیان، به بخشی از هویت شهر بدل می گردد و امروزه بسیاری از میهمانان و گردشگران شهر برای زیارت به این امامزاده می روند و برخی دیگر از گردشگران نیز شیفته ی دیدن مکان های مذهبی، روایت های تاریخی و جذابیت های معماری چنین مکان هایی در نقاط مختلف ایران هستند.
بر اساس گفته های محلی و کارشناسان تاریخی اولین بنای تاریخی این امامزاده در دروان سامانیان ساخته می شود، اما بی تردید از آن بنای تاریخی اثری در معرض دید گردشگران قرار ندارد، یکی از ویژگی های این بنای تاریخ، مرمت وب ازسازی متعدد آن در دوره های تاریخی مختلفی است، در دوران صفویه به واسطه ی تلاش برای تقویت هویت شیعی در نقاط مختلف ایرانی بنای این امام زاده شمایلی تازه به خود می گیرد و تا حدود بنای اولیه امامزاده ی کنونی هم به آن سازه ی دوران صفوی باز می گردد، با روی کار آمدن قاجار ها بر عرصه ی قدرت ایران، به دلیل همان مسیر تاریخی ری به مشهد، در دوران پادشاهی فتحعلی شاه نیز مرمت اساسی دیگری بر روی سازه ی این امام زاده صورت می گیرد و در دوره های بعد تر نیز مرمت های کوچکی بر قسمت های مختلف این بنا انجام می گیرد به نحوی که ساختار کلی بنا همیشه در حال تغییر بوده و آخرین نوسازی کلی در دوران پهلوی دوم در سال 1345 صورت می گیرد.
پلان کلی امام زاده حول محور هسته مرکزی بنا و حرم سلطان سید عباس صورت می گیرد که در بالای این قسمت از امام زاده، گنبد فیرروزای رنگ زیبایی نیز قرار دارد. با ما در ادامه ی این مسیر همراه باشید تا به جزئیات بیشتری از معماری و بنای امام زاده سلطان سید عباس معرفی کنیم.
در ادامه آشنایی با بنای امامزاده سلطان سید عباس فرزند امام موسی کاظم ع و برادر امام رضا ع در شهر بجنورد، به پلان کلی ، معماری و جزئیات زیبای این بنای تاریخی می پردازیم، با ما همراه باشید. پلان کلی امامزاده شامل یک بنای، چهار ضلعی است که در هر یک از اضلاع این بنا، یک درب ورودی قرار دارد. مهمترین المان معماری این بنا که شاخص ترین عنصر هویتی آن نیز به شمار می آید، گنبد فیروزه ای رنگی است که در مرکز این بنا قرار گرفته و حرم امامزاده هم درست در زیر این گنبد بلند و فیروزه ای رنگ قرار دارد.
امامزاده سلطان سید عباس نیز از نمونه های مکان ها مذهبی و امام زاده هایی است که بر اساس الگو های معماری ایرانی ساخته شده اند، هرچند به دلیل مرمت های متعدد و باز سازی های مختلف در دوره های تاریخی گوناگون نمی توان هویت مشخصی را به لحاظ دوره ی معماری بر روی این مکان بگذاریم ، اما به دلیل ویژگی های مشترک در سبک های مختلف معماری ایرانی در دوره های گوناگون، گردشگران با یک بنای تاریخی و هنری زیبا رو به رو هستند که هویت مذهبی و اعتقادی این مکان هم مقبولیت و جذابیت بیشتری برای این بنا ایجاد می کند. از بخش های متاخر این بنا، باید به دو ایوان امامزاده اشاره کرد، که در این بخش های از بنا می توان اشکال مختلفی از هنر معماری ایرانی را مشاهده کنید، ازکاشی کاری گرفته تا آجر کاری و خوشنویسی، هر کدام به شکلی زیبا زینت بخش این مکان تاریخی و مذهبی هستند.
از بخش های دیگر این امامزاده هم می توان از شبستان های این مجموعه نام برد، از جمله بخش های مهم و البته تازه ی این امام زاده هستند. در ایوان شرقی نیز دو برج ساخته شده که برگرفته از عناصر معماری ایرانی هستند، این دو برج در گوشه های بنا قرار دارند و جلوه ی خاصی به امامزاده بخشیده اند. کاشی کاری یکی از ویژگی های معماری ایرانی است، که در بنا های مذهبی و تاریخی دوران اسلامی بیشترین حضور را داند، از سوی دیگر به بهره گیری از هنر خوشنویس، ایات قرانی و اسم های متبرکه را نیز باز تاب می دهند، از این رو، کاشی کاری های این بنای تاریخی یکی از عناصر اصلی معماری آن محسوب می شوند، که با ترکیب رنگ فیروزه ای و لاجوردی نمایی بسیار زیبا پیدا کرده اند، از دیگر بخش های زیبا و درخشان این بنای مذهبی می توان شما را به دیدن کتیبه ی قرانی در ایوان اصلی امامزاده دعوت کرد. در واقع معماری ایرانی در دوران اسلامی با بهره مندی از عناصر دینی، آثار شاخصی را ایجاد کردند که نقش مهم و کلیدی در بارور و سازی و عمق بخشیدن به هویت مذهبی در ایران و در نواحی مختلف این سرزمین پهناور داشته است، مردم بجنورد امام زاده سلطان سید عباس را، معصوم زاده می دانند و این مکان در طی سالیان متمادی و طی قرن های مختلف، از مرکزیت بالایی میان مردم نواحی اطراف برخوردار بوده و بخشی از حافظه ی تاریخی، و خاطرات مشترک مردمان این منطقه است، به همین خاطر معصوم زاده را بدون شک باید از نزدیک دید و درک بهتری از بجنورد و مردمانش پیدا کرد.
