در معرفی جاذبه های گردشگری بخصوص بنا های تاریخی و قدیمی می توان در چند خط اطلاعات کلی و کلیشه ای آن اثر را عنوان کرد و گردشگران را از وجود چنین اثری آگاه ساخت، اما بدون شک سفر برای گردشگران مانند خواندن یک کتاب جامع اطلاعات عمومی نیست و منظور از دیدن جاذبه های گردشگری مختلف آشنایی صرف با یک بنا و بدست آوردن اطلاعاتی مشخص ، کادر بندی شده و تیتر وار نخواهد بود، لذت سفر برای هر کدام از ما، طعمی متفاوت دارد و این نسبیت لذت آشنایی با فرهنگ ها و انسان های مختلف را بیشتر می کند، به همین خاطر ما در 2safar سعی می کنیم، تنها به انتقال اطلاعات اکتفا نکنیم و در کنار دیدن و معرفی یک اثر، احساس خود را از دیدن آن با شما به اشتراک بگذاریم و شما بتوانید در کنار باخبر شدن از وجود چنین اثر و مکانی در آن شهر و دیار، با حس و احوالات خودتان آن بنا را ببینید.
این بار می خواهیم به دیدار یکی از بنا های تاریخی شهر ارومیه برویم، بنایی که دارای هویتی تاریخی و هنری است و گردشگران می توانند ساعت ها در کنار این بنا به ایستند، بنشینند و از فضای متاثر از این اثر استفاده کنند. سه گنبد اثر شاخص و شناخته شده در میان مقبره های ایرانی است، اثری که با توجه به شکل و ساخت اش، دارای هویتی متفاوت است هرچند بسیاری از کارشناسان بر این نظر اند، که این بنا هم مانند برخی دیگر از آثار هم دوره ای سه گنبد، ویژگی های مشترکی دارند، اما بدون شک، سه گنبد یکی از خاص ترین بنا های روزگار خود بوده که هنوز هم در نگاه ما ، گردشگرانی که به دنبال لذت بردن از لحظه لحظه ی سفرشان هستند، اثر متفاوت و تک است.
برای دیدن این بنای تاریخی باید به جنوب شرقی ارومیه بروید ، البته در زمان ساخت این بنا، سه گنبد فاصله ای یک کیلومتری با شهر ارومیه داشته اما امروزه در خیابا برزگر (جانبازان) قرار دارد، در واقع سه گنبد را در میان ازدحام یک تقاطع پیدا می کنید، که محل بهم رسیدن چندین خیابان است و این بنا در مرکز این تقاطع قرار گرفته است. سه گنبد بنایی استوانه ای شکل است که نمای تماشایی آن از دور پیداست، خاص ترین بخش این بنا سر در ورودی و نمایی پیش روی مقبره ی سه گنبد است، مستطیلی حیرت انگیز که خود را از ساختار استوانه ای شکل بنا جدا کرده و علاوه بر ایجاد تغییر در ساختار بنا بخشی لاینفک از سه گنید به شمار می آید. این سر در مستطیل شکل درست در قسمت محل ورودی به سردابه و مقبره ی است. یک درب ورودی به به سمت قسمت پایینی بنا وجود دارد که به آن سردابه می گویند و با ارتفاعی بلند تر و در قالب همان سر در اصلی دربی قرار دارد که محل ورود به قسمت اصلی مقبره است. در ادامه ی با ما همراه باشید تا قسمت های مختلف سه گنبد، از جمله کتیبه ها و بخش های داخلی بنا را معرفی کنیم و به گذشته ی این اثر نیز سری بزنیم.
در ادامه ی معرفی اثر زیبا و فاخر سه گنبد در شهر ارومیه پیش از پرداختن به جزئیات زیبای این اثر تاریخی ، دیرینگی این بنا برای شما جالب توجه خواهد بود. سه گنبد اثر استوانه ای شکل و یک مقبره ی تاریخی است، که بر اساس المان های شکل گیری اش می توان آن را متعلق به دوران سلجوقی دانست، البته باید به این نکته هم اشاره کرد، در انتهای کتیبه های نگاشته شده بر سر در ورودی بنا که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، به سال 580 هجری قمری اشاره شده، که سال ساخت این بنا به شمار می رود. همان دوره ی تاریخی که المان های معماری این بنا نیز خبر از آن می دادند.
البته برخی بر این باورند که این مکان پیش از ورود اسلام به ایران آتشکده ای زردتشتی بوده اما سند و اثری در این خصوص در دست نیست، اما خود بنا متعلق به قرن ششم هجری قمری می باشد. این بنای دایره ای شکل دراای قری در حدود 5 متر است و با ارتفاعی 13 متری سازه ای مستحکم به شمار می آید، چرا که تا قرن نوزدهم میلادی هیچ کس اطلاع دقیقی از این اثر نداشت و فردی به نام نخانیکوف در سال 1852 میلادی سه گنبد و جزئیات هنری اش را بازتاب داد، البته دور بودن این اثر از خود شهر ارومیه را می توان یکی از دلایل بی توجهی به این بنا دانست و به همین خاطر با توجه به تمام بی توجهی و عدم مراقبت از این بنا همچنان دیوار ها و ساختار آن در قرن معاصر سالم بر جای ماند.
مهمترین بخش سه گنبد که پیش روی گردشگران قرار دارد، سردر ورودی و مستطیل شکل آن است، که با هنر سنگ تراشی از سنگ ساخته شده است، یکی از نکات ویژه ی این اثر سنگ نگاره های و سنگ نوشته هایی این که در این قسمت بنا قرار دارد، که با سنگ تیره تر ساخته شده اند، که با زمنیه ی خود رنگ متفاوتی دارند، این نکته به دلیل رواج کاشی کاری در آن دوره ی تاریخی در حالی که معماری بنای سه گنبد، بسیار ساده است و رنگ بندی متعددی در آن بکار نرفته اما سازندگان این اثر هنر و تبحر خود را در کتیبه و نقوش سنگی به نمایش گذاشته اند. به گونه ای همان المان تفاوت رنگی را رعایت کرده و اما به سادگی اثر خدشه ای وارد نشده است.
میان سردابه و مقبره ی اصلی گنبدی قرار دارد که آنها را از هم جدا کرده است و در بالای بنا هم گنبدی دیگر قرار دارد که البته از گنبد سوم که نام این بنا از آن گرفته شده خبری نیست. پرداختن پیچیدگی های معماری و هنر های متعدد بکار رفته در سه گنبد شاید خارج از حوصله ی معرفی یک جاذبه ی گردشگری باشد، اما بد نیست بدانید که فضای داخلی مقبره مربع شکل است و محیطی چهار گوش را در بنایی استوانه ای و دایره مانند ایجاد کرده اند، مقرنس کاری های زیبا، کاربندی ها ورسمی بندی دلنشین و کتیبه های نوشته شده با خطوط کوفی و نما های باشکوه با وقار زیبایی این اثر را بیشتر می کند. آجر کاری سه گنبد هم جا خود دارد، این بنا را بدون شک باید یکی از بهترین نمونه های مقبره های استوانه ای شکل عصر سلجوقی دانست، که برای ما گردشگران تصویری دلنشین به شمار خواهد رفت.
