باغ ارم شیراز

باغ های ایرانی هر جا و با هر رنگ و نقشی که باشند، چنان زیبا و شگفت انگیز اند که مانند بهشتی زمینی جذابیت بسیاری خواهند داشت. شیراز جایی است که با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی باغ های زیبایی در این شهر قرار دارد و باغ های قدیمی با اِلمان های معماری ایرانی یکی از جذابیت های این شهر تاریخی به شمار می رود.

پر بیراه نبود که حافظ شیرازی چنان شیفته ای این شهر بود که جز سفری کوتاه هرگز شیراز را ترک نکرد و در روزهای جدایی اش از این شهر گفت: خوشا شیراز و وصف بی مثالش/ خداوندا نگهدار از زوالش. گردشگران در این شهر امکان بازدید از باغ ارم را خواهند داشت که یکی از باغ های معروف ایرانی است که در یونسکو نیز به عنوان میراث بشری ثبت شده است.

با وجود جایگاه این باغ در صنعت گردشگری ایران و اهمیت خود باغ به لحاظ تاریخی و زیبا شناسی هنوز چگونگی ساخت و روند شکل آن به لحاظ تاریخی شفا نیست. بر اساس تحقیقاتی که در مورد باغ ارم صورت گرفته، قدمت باغ به دوران سلجوقی، آل اینجو و آل مظفر حکومت های منطقه ای و کوچک و بزرگی که در ایران آن روزگار وجود داشته اند باز می گردد. باغ ارم وجهه زیبا شناسانه ی هنرو ذوق ایرانی در دورانی شکل گرفت که پس از قرن ها سکوت، هویت ایرانی، نمایان شده است.

در نوشته ها و خاطرات سیاحان خارجی که از شیراز عبور کرده اند، باغ ارم در دوران صفویه و زندیه بهشتی زیبا و باشکوه توصیف شده که نشان می دهند، این باغ ایرانی مانند امروز با وقار و زیبا بوده است. باغ ارم پس از به تخت نشستن ایل قاجار در اختیار سران ایل قشقایی قرار گرفت و نزدیک به یک قرن بزرگ ایل قشقایی تحت عنوان ایلخانی در این باغ سکونت داشت. در دوران ناصرالدین شاه فردی به نام حاج نصیرالملک شیرازی این باغ را از ایل قشقایی خریداری می کند و عمارت فعلی در باغ ارم را با جزئیات بسیار زیبا، هنر مندانه و با شکوه می سازد (در ادامه به طور مفصل به عمارت اصلی باغ ارم خواهیم پرداخت).

اما داستان این باغ همچنان با خرید باغ توسط فرح دیبا، همسر محمدرضا پهلوی مسیری دیگری پیدا می کند، این باغ از سوی همسر شاه به دانشگاه شیراز سپرده می شود و در سال 1345 -1350 مرمت کلی و بازسازی در عمارت اصلی باغ انجام شد. امروزه بخش هایی از این باغ زیبای ایرانی در اختیار دانشگاه و دانشکده های کشاورزی ، باغ گیاه شناسی و دانشکده ی حقوق است.

محوطه ی باغ ارم یکی از زیبا ترین مکان های تفریحی شهر شیراز است و مردم شیراز و میهمانان این شهر در فضای وسیع، سرسبز و زیبای باغ ارم می توانند در کنار پوشیدن لباس های محلی و فروشگاه های محصولات فرهنگی در میان گیاهان نادر و درختان ترنج و سرو قدم بزنند و اوقات خوشی را تجربه کنند.

در ادامه ی معرفی بخش های زیبا و چشم نواز باغ ارم به عمارت اصلی این باغ می رسیم. بنایی که در اواسط دوران قاجار ساخته شده و نصیرالملک صاحب باغ در دوران قاجار (پس از خریدرای باغ از ایل قشقایی ) بر روی بقایای عمارت کهن و قدیمی باغ ارم این بنای با وقار را پی ریزی کرد.

عمارت اصلی باغ ارم مانند الماسی درخشان در باغ است. بنایی منحصر به فرد و نمونه ای عالی و شاخص از معماری ایرانی که با المان های معماری سبک های ایرانی در دوران صفویه، زندیه و قاجاریه ساخته شده و به نوعی کلکسیونی از هنر های فاخر معماری ایرانی محسوب می شود. این عمارت از سمت غرب به شرق ساخته شده و بنایی با جزئیاتی شگفت انگیز و کلیتی با شکوه است.

معماری ایرانی با بهره گیری از هنر های کاشی کاری، گچ بری، نقاشی، منبت کاری و حجاری آثار فاخر و قابل توجهی را آفریده و این بنا با وجود آثار معماری زیبا در شهر های مختلف ایران هویت مستقل و شناخته شده ای را برای خود خلق کرده است. از این رو، عمارت باغ ارم یکی از فاخر ترین نمونه های معماری ایرانی است.

در سر در این عمارت هلال های بزرگ و کوچکی وجود دارد، که با کاشی های هفت رنگ بسیار چشم نواز هستند، در قاب بزرگتر، تصویر ناصرالدین شاه قاجار ایستاده بر اسب سفید در کنار داستانی از شاهنامه فردوسی و نظامی (دیگر شاعر مشهور پارسی) به تصویر کشیده شده است. در قاب کوچک تر هم نقشی از کاخ صد ستون تخت جمشید و مرد در حال نبرد قابل مشاهده است.

در بخش های مختلف عمارت هنر معماری ایرانی با هنرمندی و توانمندی بسیار بکار گرفته شده و حاج محمد حسن معمار شیرازی، معمار این بنا کار خود را به استادی هرچه تمام تر انجام داده است. در نگاه اول این عمارت شبیه به بنای نارنجستان قوام است اما جزئیات پیچیده تر، دقیق تر و هدفمند تر این بنای دوران قاجار بیشتر و شگفت انگیز تر است.

هنر و معماری ایرانی در تزئینات داخلی طبقات عمارت هم به ظرافت و هوشمندی بکار رفته است و شلوغی و کثرت هنر بکار رفته نه تنها ذهن گردشگران را مشوش نمی کند بلکه با ریتمی هماهنگ و منسجم ببینده را همراه خود می سازد و با پیچ و خم های گچ بری ها، درکنار کاشی کاری ها و با نقاشی های عمارت همراه می شود و فضای ذهنی گردشگران با رنگ های متنوع عمارت به آرامش می رسد.

گردشگران در طبقه زیر عمارت فضایی سنتی و خوش ترکیب تالار حوضخانه را در کنار آینه کاری های داخلی، درهای منبت کاری شده و پنجره های آهنی زیبا و ظریف بنا می ببیند و عمارت با شکوه ارم در باغی زیبا و سر سبز است، که شیراز را برای گردشگران بی مثال تر و لذت تور شیراز را به یاد ماندنی تر می کند .