در شهر های مناطق مرکزی ایران بخصوص در شهر های مذهبی، گردشگران با بنا ها و آثار متعددی رو به رو هستند، که شکوه و جلال معماری ایرانی بیشتر به نمایش می گذارد. اگر همراه ما در 2safar بوده باشید، ما در شهر های مختلف ایران، آثار باستانی و تاریخی پیش از اسلام و پس از اسلام را معرفی کرده ایم، در دوران پیش از اسلام مسیر ها مهم و چهار راه های تاریخی و نواحی محل تردد با دیگر تمدن های هم جوار، بیشتر محل نمایش و نمود قدرت و شکوه فرهنگی و تمدنی بودند، این در حالی است که پس از حمله ی اعراب و ورود اسلام به ایران بسیاری از مناسبات تغییر می کند و به واسطه ی تفاوت در نگاه امنیتی، نواحی مرکزی ایران همواره محل تجمع قدرت سیاسی ایران شد، بخصوص پس از فتح تبریز به دست عثمانی ها در دوران صفویه. به همین خاطر گردشگران در مناطق مرکزی ایران با بنا های اسلامی بیشتری رو به رو هستند و شهر قم هم به واسطه ی میزبانی از حرم فاطمه ی معصومه بیشترین مورد توجه قرار داشته و مراکز اسلامی و بنا های مذهبی فاخر بیشتری در این شهر قابل مشاهده می باشد. یکی از این مکان های تاریخی و البته زیبا به لحاظ معماری، مسجد جامع قم است، بنایی که بر اساس روایتی آن را مانند مسجد امام حسن عسگری منتسب به نماینده امام حسن عسگری می دانند، اما روایت تاریخی موجود در خصوص این بنا و همچنین بافته های تاریخ دانان و باستان شناسان قدمت تاریخی این بنا متعلق به دوران سلجوقی می داند، برخی هم ساخت قسمت اولیه بنا در حدود 529 هجری قمری می دانند.
بر اساس اطلاعات موجود، کتیبه ای در این مسجد وجود داشته که اطلاعات تاریخی دقیقی در خصوص سخت بنا در آن درج شده بود، که در دوران سلطنت فتحعلی شاه قاجار این کتیبه به گونه ای آسیب دید که بسیاری از اطلاعات تاریخی متعلق به این بنا هم از میان رفت. با این حال، ایم مسجد جدا از کارکرد مذهبی و اجتماعی کنونی اش، برای گردشگران شهر قم، جاذبه ای تاریخی بسیار ارزشمند و برای علاقه مندان به هنر و معماری اثری فاخر، زیبا، اصیل و تماشایی است که مهمترین نکته تاریخی و هنری آن ساخت آن در چندین دوره ی تاریخی است، که از لحاظ اثری خاص برای نشان دادن المان های معماری ایرانی در چندین دوره ی تاریخی است.
مسجد جامع قم پس از مسجد امام حسن عسگری از قدیمی ترین مساجد شهر قم می باشد، این مسجد هم مانند بسیاری از مکان ها و بنا های تاریخی ایران زمین، پر است از نمود های هنری معماری ایرانی، که شاید این ویژگی اش را مهمترین المان این بنا بدانیم. مسجد جامع قم از آن دست مساجد دو ایوانی است و یکی از نمونه های زیبای این سبک از مساجد ایرانی به شمار می آید. تا اینجای داستان این مسجد تاریخی بخشی از سفر ما به قم بوده و اگر شما علاقه مند به آشنایی بیشتر با این بنای تاریخی، فاخر و تماشایی هستید، می توانید با ما در این مسیر هم قدم شوید.
در ادامه ی معرفی مسجد جامع شهر قم، به مشخصه ای اصلی بنا به عنوان یکی اثر تاریخی و با شکوه مر سیمف
مشخصه ای که در خدمت باور های مذهبی کلکسیونی زیبا از هنر ایرانی است و گردشگران در شهر قم، شاهد گوشه های ناب و کم نظیری از هنر معماری ایراتی خواهند بود، هنری که امروزه کمتر نشانی از آن به عنوان یکی از المان های فرهنگی، هنری و حتی هویتی مردم این دیار در زندگی روزمره و خانه های امروزین می بینیم، به همین خاطر دیدن مساجدی نظیر مسجد جامع قم، فضایی هیجان انگیز، دلنشین و شادی خواهد بود که علاوه بر پیوند گردشگران با گذشته و فرهنگ و تمدن ایران، خاطرات شیرین و صد البته زیبایی را برای آنان رقم می زند.
همانطور که پیش تر در خصوص مسجد جامع گفته شد، این مسجد 6 هزار متر مریعی و قدیمی یکی از نمونه های بازمانده از مساجد سبک دو ایوانی است که در قسمت آن می توان خط و نشانی خوش رنگ و زیبا را از هنر معماری ایرانی دید. از سردر دو ورودی مسجد گرفته تا گنبد باشکوه و خاص آن که هر کدام بر گرفته از یک دوره ی تاریخی و یک هنر معماری هستند.
وقتی وارد صحن مسجد می شوید، اولین سازه ای که جلب توجه می کند و بواسطه ی شکوه و عظمت اش گیراست، ایوان قدیمی و زیبایی است، که با ارتفاعی 18 متری و عرضی در حدود 7 متر توجه هر گردشگری را به خود معطوف می کند. هارمونی، سازگاری و طراحی این ایوان یکی از نمود های نبوغ و ذوغ معماری ایرانی است، ذوغی که عناصر مختلف هنری، مذهبی، تاریخی و فرهنگی را در یک اثر بازتاب می دهد. کاشی کاری، آجر کاری، گچ بری و مخصوصا مقرنس کاری از هنر های بکار رفته در این اثر هستند، که مقرنس های کار شده در ایوان اصلی مسجد جامع قم را می توان یکی از زیبا ترین نمونه های مقرنس کاری ایرانی دانست. ساختار مقرنس این بنا، معلق بودنش برای هر ببیننده ای جادویی و شگفت انگیز است و این در حالی است، که مقرنس کاری های بکار فته در این قسمت مسجد جامع قم را می توان مقرنس کاری های دو طبقه ای دانست که با هنرمندی هرچه تمام تر ساخته و پرداخته شده اند.
کاشی کاری هم مانند بیشتر بنا های مذهبی و تاریخی ایران، هنر پرتکرار در بخش های مختلف آثار است، که در مکان مذهبی مانند مساجد ، در کتیبه های قرآنی منقش به آیات قرانی دیده می شود. اگر در زیر ایوان اصلی ایستاده باشید، سه جهت پیش روی شما را شبستان هایی تشکیل می دهند که هر کدام از آنها عرصه هنر نمایی معماری ایرانی هستند. قدیمی ترین شبستان این مسجد در قسمت شرقی بنا قرار دارد.
بدون شک گردشگرانی که به مسجد جامع قم رفته اند، تجربه فضای زیبا و آرامش بخش آن را فراموش نمی کنند، سردر ورودی شبستان اصلی مسجد، گنبد آجری بلند اش، که اگر کوچک ترین علاقه ای به معماری و مهندسی داشته باشید، برای شما موضوعی بسیار هیجان انگیز و جذاب خواهد بود، هر کدام از این فضا ها برای گردشگرانی که به این مسجد قدم می گذارند، دروازه ای برای آشنایی بیشتر با خودشان خواهد بود و اگر خیلی هم عمیق نشویم، مسجد جامع قم تجربه ی مکانی است که شما در آنجا از سفر به این شهر مذهبی لبخند خواهید زد.
