یکی از ویژگی های جذاب در شهر های مختلف ایران به خصوص شهر های قدیمی و تاریخی این کشور موزه هایی تحت عنوان موزه های مردم شناسی است، مکان هایی که قسمت های مهمی از تاریخ، فرهنگ و تمدن مناطق مختلف ایران را در معرض دید گردشگران و بازدید کنندگان قرار می دهد. در شهر قم هم موزه ی مردم شناسی این شهر، یکی از جاذبه های گردشگری دیدنی آن محسوب می شود، جاذبه ای که از جنبه های مختلفی برای شما دیدنی و تماشایی است. با ما در این مسیر همراه باشید.
برای رفتن به موزه ی مردم شناسی شهر قم، باید به خیابان انقلاب قم و محله ی چهار مردان بروید، از آنجا کوچه ی گذر قلعه را پیدا کنید، در آنجا بنا های آجریِ زیبایی وجود دارند، که قدمت تاریخی شان به حدود 130 سال پیش می رسد، آثاری که در د وران قاجاریه شکل گرفتند و امروز میزبان موزه ای تماشایی و دیدنی است. موزه ی مردم شناسی شهر قم در دو ساختمان همسایه و مجاور ایجاد شدند، ساختمان هایی مردم قم آنها را با نام خانه های تاریخی زند و حاج قلی خان می شناسند و ما هم در این مسیر با این مکان های دیدنی و تاریخی آشنا خواهیم شد.
پیش از آنکه به معرفی موزه ی مردم شناسی شهر قم بپردازیم، در ابتدا این خانه های تاریخی را برای تان معرفی می کنیم، خانه هایی که در و دیوار شان هم روایت گری گویا از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند.معروف ترین خانه این موزه، خانه ی حاج علیخان زند است، که همان طور که گفته شد به دوران قاجار تعلق دارد و امروزه بخشی ناگسستنی از تاریخی این شهر قدیمی است. آجر کاری های زیبا و ظریف اش، با پنجره های چوبی آن از بیرون گردشگران تماشاچی خود می کند و شما با توجه به فضای گرم و دلنشین معماری بیرونی اش مشتاق دیدن این خانه ی تاریخی خواهید شد. حاج علیخان زند بر اساس گفته های تاریخی که در خصوص این خانه ی تاریخی وجود دارد، یکی از نوادگان کریم خان زند و خاندان معروف زند بوده که در آن دوره ی تاریخی یعنی در حدود اواخر سلطنت قاجار در قم ساکن بوده است.
این خانه با برخورداری از المان های معماری ایرانی، جنبه های زیبایی را در گوشه و کنار این بنای تاریخی نشان می دهد، از ورودی و هشتی خانه گرفته تا شاه نشینی دیدنی که عرصه هنرنمایی استادکاران سازنده ی خانه است. هنگامی که وارد حیاط خانه می شوید، ستون های سنگی در ایوان های دورتا دور خانه با سرستون های زیبایش در کنار پنجره های چوبی و قدیمی شما را به گذشته می برد. حجاری های زیبای این خانه بخشی از هنر معماری آن به شمار می آید، که در دورن خانه با گچ بری های زیبا تدوام پیدا می کند. شاه نشین خانه ی زند، همان طور که از اسم اش پیداست، عرصه هنر نمایی معماری ایرانی است که در بر دارنده ی ماکت ها و مجسمه هایی هستند که روایت گر تاریخ فرهنگی و تمدنی قم و نواحی است و به گونه ای زیبا گردشگران در جریان تاریخ قرار می دهد. با در ادامه ی بازدید از این موزه ی زیبا همراه باشید.
در ادامه ی معرفی موزه ی مردم شناسی شهر قم به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری این شهر، به عمارت زند پرداختیم، عمارتی که یکی از بخش های این موزه به شمار می آید و و در قسمت غربی این عمارت تاریخی خانه ی تاریخی دیگری قرار دارد، که پس از انجام مرمت ها و بازسازی های گوناگون به بخشی از این مجموعه ی فرهنگی و تاریخی بدل شده و امروزه گردشگران بسیاری را میزبانی می کند. این عمارت خانه ی تاریخی حاج قلی خان است.
عمارت تاریخی حاج قلی خان هم یکی از بنا های تاریخی است، که متعلق به اواخر دوران قاجاریه است و المان های معماری موجود در این بنا آن را یکی از نمونه های خانه های ایرانی دوران قاجاریه تعریف می کند و همین ویژگی کافی است تا گردشگران در این مکان با آثار و بخش های دیدنی و تماشایی مختلفی رو به رو باشند، بخش هایی که امروزه در خدمت یکی از فرهنگی ترین موزه های شهر قم می باشد.
سر در این خانه هم مانند خانه ی زند در همسایگی اش با آجر چینی زیبایی نمایان است، که پس از آن به یک هشتی می رسد و این هشتی هم مانند بسیاری از خانه های ایرانی آن دوره ی تاریخی از طریق دالانی به حیاط مرکزی خانه منتهی می شود. خانه حاج قلی خان با مساحتی در حدود 300 متر زیر بنا در مساحتی 400 متری، مجموعه مسکونی بزرگی به شمار آید ، که با دو بادگیر بزرگ چهره ی خاص تری به خود می گیرد، در این خانه ها گردشگران و بازدید کنندگان موزه ی مردم شناسی می توانند المان ها و هنر های معماری ایرانی را در قسمت های مختلف ببینند و لذت ببرند. از جمله بخش های زیبای این خانه ی تاریخی می توان به پنج در قسمت شرقی خانه و شش دری بخش شمالی عمارت اشاره کرد، که در کنار ستون های سنگی زیبایی آن دوچندان می شوند.
اما این دو عمارت امروزه بخشی از هویت جدید هستند که در قالب موزه ی مردم شناسی شهر قم، به داستان گویی این شهر و مناطق اطراف اش می پردازند. در قسمت های مختلف این خانه ها، ماکت و مجسمه هایی در قالب طبقات و اقشار مختلف اجتماعی دوره های تاریخی مختلف ایران در قم را به نمایش می گذارند و در کنار آن ابزار و دیگر نمود های اجتماعی و اقتصادی مردم نیز به نمایش در آمده است. از این رو، وقتی شما به عنوان یک گردشگر به این موزه قدم می گذارید، تصویری بهتر از بخش های مختلف جامعه قدیمی و مردم قم بدست می آورید و اوقات لذت بخشی را در این مکان تجربه می کنید.
البته در بخشی از این موزه، آثار تاریخی نیز به نمایش درآمده که در این میان می توان به منبری متعلق به 600 سال قبل اشاره کرد، همچنین، سفال هایی متعلق به دوران سلجوقی و ظروف دیگر ابزار های تاریخی دیگری نیز در معرض دید شما قرار دارد. موزه ی مردم شناسی قم در فضایی سنتی و تاریخی عرصه به نمایش گذاشتن نمود های فرهنگی مختلفی است، که برای بسیاری از گردشگران دارای جذابیت بالایی است و البته مهمترین ویژگی آن هم ساختن اوقاتی لذت بخش از سفر به این شهر تاریخی است.
