موزه ی مردم شناسی اردبیل

جاذبه های گردشگری ایران - موزه ی مردم شناسی اردبیل

در سفر به شهر های مختلف به خصوص شهرهای تاریخی و قدیمی این کشور، شاهد بناهایی عمومی بودیم که بخشی از فرهنگ و تمدن ایران به شمار می آیند، حمام هایی که معرف بخشی از رفتار ها و فرهنگ مردم ایران در قرون گذشته اند. اما بسیاری از این بناها، امروزه تنها بناهایی قدیمی، حمام هایی عمومی و آثاری تاریخی نیستند، بلکه نمود هنرمندانه از معماری هنر معماری ایرانی محسوب می شوند، مکان هایی که در بسیاری از شهر های ایران بهترین جا برای موزه ی مردم شناسی هستند و بسیاری از موزه های مردم شناسی شهر های مختلف ایران در حمام خاص و زیبا شکل گرفته اند. در شهر اردبیل هم به واسطه ی قدمت و تاریخ این شهر حمام های متعددی وجود داشته که متاسفانه بسیاری از آنها از بین رفته اند و امروزه تعداد بسیار اندکی از این مکان ها را در شهر اردبیل می بینیم. یکی از حمام های معروف، زیبا و تاریخی اردبیل حمام ظهیرالاسلام یا حمام آقا نقی است که در حال حاضر میزبان موزه ی مردم شناسی این شهر است.

بسیاری بر این باورند که به دلیل قرار گرفتن این مکان در نزدیکی میدان عالی قاپو، این حمام متعلق به دوره ی صفویه است، اما این حمام اثری برجا مانده از دوران ایلخانی است و نام ظهیر الاسلام هم متعلق به این دوره ی تاریخی می باشد. این مکان در دوران ایخانی توسط فردی به نام ظهیرالاسلام بنا می شود و در دوره ها بعد به خصوص در خلال حکومت صفویه بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و وسعت پیدا می کند، تا این که در دوران قاجاریه، فردی با نام آقا نقی مؤتمن الرعایا مالیکت حمام را به دست می آورد و بنای کنونی حمام حاصل مرمت ها و تغییراتی است که آقا نقی مؤتمن در این مکان ایجاد می نماید. این حمام در دوران معاصر هم مورد استفاده قرار داشت تا اینکه در سال 1378 پس از مرمت هایی تخصصی از سوی سازمان میراث فرهنگی، به موزه ی مردم شناسی شهر اردبیل تبدیل می شود.

موزه ی مردم شناسی همان حمام ظهیرالاسلام و حمام آقا نقی است که گردشگران در این بنا با حمامی سنتی روبه رو هستند که بسیاری از المان های و ساختار آن درست مانند دیگر حمام های سنتی در دیگر شهر ایران است. حمام ظهیرالاسلام چنان زیبا ست که نمی توان آرامش را که این فضا ایجاد می کند را از یاد برد. رواق هشتی زیبای حمام، به رخت کن، سربینه، گرمخانه، خزینه ی و آب سر حمام می رسد. در حمام های سنتی ایرانی نورپردازی و استفاده از دریچه ها برای نور آفتاب هنر معماری ایرانی را تبدیل کاردکرد فنی به زیبایی را نشان می دهد. سیستم آب رسانی و گرمایش این حمام ها از جمله بخش های جالب توجه است.

در سربینه ی حمام و در زیر گنبد اصلی دریچه های نور در کنار هنر کاشی کاری ایرانی که بیشتر به معماری رایج در عهد قاجاریه گرایش دارد، زیبا ترین قسمت حمام ظهیرالاسلام است، که امروزه با ماکت های انسان با لباس های مختلف و مشاغل گوناگون فرهنگ و رفتار های اجتماعی مردم اردبیل در طول تاریخ را نشان می دهد. مهمترین نکته ی موزه های مردم شناسی در شهر های مختلف ایران، نمود بیشتر تنوع و تکثر فرهنگی و هویتی در ایران است، اقوام و نژادهای مختلف در این سرزمین هزاران سال است که در کنار هم زندگی می کنند و امروزه گردشگران در موزه ی های مردم شناسی می توانند نمود های فرهنگی این تنوع را ببینند، نمود های فرهنگی که به دلایل مختلف از جمله عصر مدرن و جهانی شدن کمتر به چشم می آیند.