در دوره های مختلفی تاریخی، هویت معماری و شهر سازی با تغییراتی همراه است که وجه بارز آن دوره ی تاریخی به شمار می آید. همان طور که در سبک معماری عهد صفویه، قاجار و زندیه مشخصات و المان های خاصی باعث شکل گیری آثار و بنا های متعددی شده است در دوران معاصر هم معماری و آثار بر جای مانده از عصر پهلوی اول با توجه به اولویت های آن دوره شکل و ساختار متفاوتی به خود می گیرند، که با دوران پهلوی دوم هم متفاوت اند
از این رو، این تنوع در شکل و ساختار و همچنین شباهت آثار مختلف در شهر های گوناگون جالب توجه و دیدنی است. یکی از جاذبه های تاریخی و گردشگری شهر کرمان که در دوران پهلوی اول ساخته شده بنای کتابخانه ملی کرمان می باشد.
این بنا به لحاظ معماری یکی از سازه های شاخص از دوران پهلوی اول در شهر کرمان محسوب می شود، که با تغییرات سیاسی و فرهنگی ایجاد شده سعی در تفاوت با سبک های پیش از خود به ویژه معماری عصر قاجار است و ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی به شمار می رود که با عنوان معماری خاص دوره ی پهلوی اول هم شناخته می شود.
ساختمان کتابخانه ی ملی کرمان، از ابتدا برای چنین کاربردی ساخته نشد بلکه به سفارش جمعی از تجار کرمانی برای راه اندازی کارخانه ی ریسندگی و بافندگی بنا شد و با معماری با شکوه و زیبا آغاز گر بخشی از تاریخ صنعت مدرن در کرمان بود. همان طور که در سردر ورودی کتابخانه یا همان کارخانه ریسندگی می بینیم، اِلمان های مشخصی آن را با موزه هنر های معاصر صنعتی کرمان و برخی از آثار پهلوی اول در تهران نزدیک کرده است.
آجر کاری، کاشی کاری و مقرنس کاری از هنر های قابل مشاهده در این اثر تاریخی به شمار می روند و ستون های آجری زیبا ، در ها و پنجره های چوبی نفس در کنار کاشی های کاری های با وقار و با شکوه، نمای بسیار دلنشینی به بنای کتابخانه ی ملی کرمان بخشیده است و به واقع بیشتر از آنکه این اثر زیبا شبیه به کارخانه باشد ، هویت امروزی اش بر آن می نشیند و با هنر معمرای ایرانی بکار رفته و زیبایی های ظریف و هنرمندانه اش هم خوانی دارد.
کارخانه ی ریسندگی و بافندگی قریب به 40 سال در این ساختمان تاریخی فعال بود و پس از پیروزی انقلاب 1357 و سالهای جنگ ایران و عراق به ساختمانی متروک و خالی بدل شده بود. با بازسازی و مرمت این بنای قدیمی روح بنا چنان آراسته بود که آن را به مرکز کرمان شناسی تبدیل کردند و در سال 1370 پس از برگزاری گنکره ی جهانی خواجوی کرمانی (شاعر پر آواز ایرانی که در شیراز دفن شده است و پیشتر در سایت 2safar آرامگاه او را معرفی کرده ایم) این بنا هویتی جدید و ماندگار پیدا کرد و به عنوان کتابخانه ملی کرمان افتتاح شد.
گردشگران امروزه از این بنای تاریخی، به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شهر کرمان دیدن می کنند، بخش دیگری از هویت تاریخی و معماری ایران و این شهر زیبا را نظاره گر خواهند بود، هویتی که در پس هر تلاش سیاسی و قدرت مآبانه ای وجوه زیباشناسی فرهنگ این سرزمین را نمایان می سازد و بهترین معرف فرهنگ ایرانی است.
