کلیسای کانتور قزوین

جاذبه های گردشگری ایران - کلیسای کانتور قزوین

در تمامی شهر های ایران، در کنار نمونه های فاخر و باشکوهی از هنر معماری تجلی یافته در اماکن مذهبی مانند مساجد و امام زاده ها، گردشگران شاهد بنا هایی تاریخی هستند، که هویت اقلیت های مذهبی برخی از شهروندان ایرانی پیرامون آن تنیده شده و این مکان ها بخش هایی از هویت و تاریخ ایران را روایت می کنند. شهر های تاریخی، دنیایی از جهان های متکثر را برای گردشگران باز می کنند، دنیایی که یک محیط جغرافیای را در خلال دوران مختلف را کنار هم چیده و مسافرانش را به سفری در زمان می برد.

کلیسای کانتور در محله پنبه ریسه ی قزوین هم یکی از این بناهای تاریخی است، بنایی که از دریچه های مختلفی می توان به آن نگاه کرد و زاویه دید گردشگران مختلف را از آن منظر دید. شاید دم دست ترین دریچه ی برای معرفی این اثر تاریخی، شکل ظاهری و جزئیات ساختاری بنا باشد. براساس نوشته های مختلف در خصوص این کلیسای ارتدوکس، طرح بنا چلیپایی است، چلیپا طرحی از معماری است که سابقه ی بکار گیری آن در نمای بنا ها به دوران پیش از اسلام باز می گردد و نمایانگر صلیبی است که در هویت و فرهنگ مسیحی نماد و نشانه ای مقدس به شمار می رود. از این رو، با توجه به مشاهده طرح چلیپایی در آثار دوران ساسانی و حتی دوران اسلامی ، طرح معماری چلیپایی شکل خاصی از طراحی کلیسا هاست و با آن کارکرد در معماری اسلامی متفاوت می باشد.

کلیسای کانتور در قزوین دارای دو گنبد است، که گنبد بزرگتر بر فراز نمازخانه قرار گرفته و کوچکتر هم در بالای محراب کلیسا ساخته شده است.آجر کاری عمده ترین هنر معماری بکار رفته در نمای بیرونی بنا است، که گردشگران می توانند نقش ها و ستون های تزئینی در قسمت های مختلف بنا را از نزدیک ببینند و پلان چهار ضلعی کلیسا هم گردشگران را در بازدید از این بنای کوچک و زاویه دید مناسب نسبت به قسمت های مختلف کلیسا کمک می کند. اما وقتی به داخل کلیسا می رویم و در کنار ساختمان این اثر می ایستیم، ماهیت روسی بنا کاملا مشخص است، کلیسای ارتدوکس با ماهیتی روسی، در دل شهر قزوین، دریچه ای دیگری را برای گردشگران باز می کند و آن زاویه نگاه به هویت و تاریخ اثر است.

در مورد تاریخ ساخت این اثر باستانی دو روایت وجود دارد. عده ای آن را متعلق به اواخر دوران ناصری(ناصرالدین شاه قاجار) می دانند و عده ای هم آن را متعلق به ارتش سرخ شوروی و جنگ جهانی دوم می دانند. که احتمال دومی با توجه به ماهیت ایدئولوژیک نظام شوروی بعید بلکه ممکن نیست. به همین خاطر روایت اول یعنی تعلق این بنا به اواخر دوران قاجار منطق و سندیت بیشتری دارد. بر این اساس حضور شرکت روسی در ساخت جاده قزوین به شمال این روایت را تقویت می کند، از این رو، نام کلیسا هم بر گرفته از نامی روسی به معنای محل کار و اداره است، فرضیه اول را هم تقویت می بخشد، بنابراین، کلیسای کانتور قزوین توسط شرکت مهندس روسی در دوران تزاری، برای کارکنان شرکت ساخته شد و قبرستانی با قبرهای مشخص در این کلیسا مشاهده می شود. امروزه این بنا یکی از جاذبه های گردشگری قزوین است.

این دو زاویه نگاه به یکی اثر تاریخی توسط گردشگران، می تواند با توجه به علایق صرفا زیبا شناختی ویا تاریخی باشد و حتی می توان به این دو نگاه تاثیرات دینی و مذهبی را اضافه کرد و از یک زاویه تلفیقی با تاثیر گذاری این سه به کلیسای کانتور نگاهی مجمل تر نمود و یا حتی می تواند به سادگی و بدون هیچ گونه پیچیدگی تخصصی از این اثر تاریخ بازدید نمود و تنها از دیدن بنایی زیبا و تاریخی لذت برد.