موزه پست زاهدان سیستان و بلوچستان

در شهر زاهدان موزه ی دیگری وجود دارد، که گردشگران در این شهر فرصت بازدید از این موزه ی تماشایی را نباید از دست بدهند. در دنیای امروز، ارتباطات به مسئله ی ساده، روزمره و عادی در زندگی ما تبدیل شده و مرزها ، مسافت ها و سرزمین ها موضوعیتی پیچیده در مقابل برقراری ارتباطات نیستند، انقدر ساده که تصور نبود حجم وسایل ارتباطی امروزین برای مان سخت و شاید محال باشد. اما این دستاورند بشری هم مانند بسیاری دیگر اقسام آن دارای تاریخچه ی طولانی و پر پیچ و خمی است، به نحوی در مناطق مختلف جهان و براساس فرهنگ ها، تمدن ها و پیشرفت های یشان این وسایل تفاوت های بسیاری بودند، از این روند تاریخی طی شده در حوزه ی ارتباطا برای بسیاری از ما، جذاب و تماشایی است، هر قدر ارتباطات امروز گسترش یافته است، وجود و اهمیت چنین حوزه ی مهمی را باید از دریچه ی تاریخی آن دنبال کرد و این امکان در موزه ی پست و تلگراف شهر زاهدان برای شما امکان پذیر است.

برای دیدن این موزه باید به خیابان طالقانی زاهدان بروید، در این خیابان بنایی قدیمی با سردری تاریخی و زیبا پیش روی شما است، که در سال 1311 در خلال حکومت پهلوی اول در این شهر ساخته شده است، بنای ساختمان متعلق به اداره ی ایالتی پست و تلگراف سیستان و بلوچستان بوده و لحاظ معماری هم یکی از بنای های تاریخی این شهر به شمار می آید. هرچند در ساخت این بنا کمتر می توان نشانه های معماری پهلوی اول را مشاهده کرد، چرا که در این ساختمان بیشتر از مولفه ها و المان های معماری بومی در این منطقه استفاده شده و بیشتر رنگ و بوی سنتی دارد و خبری از المان های باستانی ایرانی رایج در معماری آن دوره ی تاریخی نیست و گردشگران در این موزه حال و هوای معماری ایرانی نواحی کویری را مشاهده می کنند.

ساختمان کنونی موزه تنها محل اداراه ی پست تلگراف استان سیستان و بلوچستان نبوده بلکه در سال 1338 هجری شمسی با نصب اولین فرستنده ی رادیوی به عنوان ایستگاه رادیویی جنوب شرق ایران نیز شناخته می شد و در خلال آن سال های قلب ارتباطی نواحی جنوب شرق ایران به شمار می رفت. این مرکزیت ارتباطی کمتر از ده سال بعد به یک مرکزیت منطقه ای بدل شد، در ابتدا ایستگاه رادیویی سیستان و بلوچستان به زبان محلی برنامه های خود را پخش می کرد، اما در حدود سال های 1342 تا 1345 برنامه های رادیویی این ایستگاه نواحی مناطق اطراف را نیز در بر می گرفت، به طوری که با بخش برنامه هایی با زبان اردو و هندو کشور های هند، پاکستان و افغانستان کنونی را نیز هدف قرار می داد، به همین خاطر بیشتر یک پایگاه مهم ارتباطی محسوب می شد. اما پیروزی انقلاب 1357 ساختمان ایستگاه رادیویی تغییر کرد و اداره ی پست هم به جای دیگر انتقال داده شد، از این رو، ساختمان تاریخی برجای مانده بهترین انتخاب برای برپایی موزه ی پست شهر زاهدان بود که در سال 1377 به عنوان یک اثر ملی شناخته شد و سپس با انجام عملیات های مرمت و بازسازی در سال 1387 به عنوان موزه ی پست و ارتباطات زاهدان افتتاح شد. در ادامه ی مسیر بیشتر از این موزه ی برای شما خواهیم گفت.

پس از آشنایی با تاریخچه ی ساختمان موزه ی پست و تلگراف شهر زاهدان، که زمانی یکی از مهمترین ادارات دولتی این شهر به شمار می رفت، شما را با هویت امروزی این مکان، یعنی موزه ی پست آشنا می کنیم. در بخش های موزه ی پست و تلگراف ، از قدیمی ترین عناصر ارتباطی و پستی در استان سیستان بلوچستان تا لوازم و ابزار معاصر دنیای پست پیش روی شما قرار دارد، جنبه های تاریخی ارزشمندی که بسیاری از آنها در کاوش های باستان شناسی سایت های باستانی استان کشف شده اند و بسیاری دیگر از نمونه های موجود در این موزه نیز مجموعه های اهدایی می باشند که دامنه ی وسیع این حوزه مهم ارتباطی را نشان می دهد.

اگر بخواهیم از قدیم ترین، اشیاء و آثار موجود در این موزه سخن بگوئیم، بدون شک مهر های کشف شده در شهر سوخته را می توان قدیمی ترین نمونه های پست در دنیای باستان بدانیم. این بخش از موزه را با نام پست کهن تفکیک کرده اند، بخشی که روایت گر تاریخی اش بر جنبه های ارتباطی و تخصصی پررنگ تر است و گردشگران نیز در این بخش با آثار و بقایای بسیار ارزشمندی رو به رو هستند، یکی دیگر از آثار شاخص این بخش استوانه ی کشف شده در شهر سوخته است، که لایه های بیشتری از زندگی تمدنی این شهر برجای مانده را نمایان می کند. با این حال این بخش از موزه ی پست زاهدان تنها به آثار باستانی کشف شده در شهر شوخته و بعضا دیگر مناطق این استان مرتبط نیست، بلکه گردشگران در این بخش موزه می توانند سیر تحول و روند تاریخی پشت را مشاهده کنند، از کبوتر خانه ها و ماکت کبوتر خانه میر جاوه به عنوان یک مرکز ارتباطی برای انتقال پیام های کبوتر های پیام رسان، تا مرد پست چی و تلگراف خانه که گردشگران و بازدید کنندگان این مجموعه را با دوره های تاریخی مختلف ایران و چگونگی مکاتبات و ارتباطات آنها آشما می کند.

از دیگر بخش های موزه ی پست می توان به بخش های تجهیزات پست اشاره کرد، ترازو، تمبر زن، تلفن های مختلف و انواع گوناگون و تاریخی آن در دوره های مختلف از جمله آثاری هستند که پیش روی گردشگران در این بخش از موزه قرار دارند، که بسیاری از آنها به خصوص تلفن ها جذابیت بسیاری برای گردشگران دارد. در این موزه بخش های دیگری هم وجود دارد که برای گردشگران جذابیت بسیاری خواهد داشت، قسمت تمبر این موزه مانند بسیاری از موزه های پست به تمبر اختصاص دارد، تمبر به عنوان یکی از ابزار تقسیم بندی و مدیریت پست نامه ها و سایل، به یک بخش مهم در این حوزه تبدیل شده است، به نحوه ی در موزه های مختلف دنیا گردشگران شاهد موزه های تمبر نیز می باشند و با این حال در این موزه، تمبر در بخش ایران و بین الملل، نمونه های نادر، زیبا، خاطره انگیز، تماشایی و بسیاری جذاب را پیش روی گردشگران قرار می دهد و گردشگران نمونه های تاریخی تمبر در دوره های قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی را می توانند از نزدیک ببینند، آخرین بخش این موزه نیز به بخش ارتباطات تعلق دارد که البته جذابیت بخش تمبر را برای شما نخواهد داشت، اما حاوی آثار متعدد تاریخی در دوره های مختلف می باشد، که صنعت پست و تلگراف را بیشتر و جامع تر نشان می دهد.