کلیسای گئورگ مقدس بوشهر

در ادامه ی آشنایی با مکان های مذهبی و دینی شهر بوشهر، می خواهیم به سراغ مسیحیان و ارامنه ی این شهر برویم، که دارای قدمت تاریخی از دوران صفویه به بعد هستند اما، کلیسایی که می خواهیم با آن آشنا شویم، اثرث متعلق به دوران قاجاریه است، بنایی ساده، با هویت که بر اساس المان های هویتی مسیحی شکل پیدا کرده اما، ماهیت معماری غالب در شهر بوشهر و بافت سنتی این منطقه را می توان در ساختار معماری این کلیسا نیز مشاهده کرد. اما کلیسای مورد نظر ما، کلیسای گئورگ مقدس است که با نام کلیسای ارامنه ی گریگوری نیز شناخته می شود، این بنای تاریخی همان طور که گفتیم متعلق به دوران قاجاریه است و در اوایل شکل گیری سلطنت قاجار در بوشهر پایه گذاری شد.

بر اساس اطلاعات موجود که در منابع مختلفی به نگارش در آمده بانی ساخت این کلیسا، یکی از خانواده های معروف ارمنی شهر با نام آوادیان بود، که این خانواده به دلیل برخورداری از روایط حسنه با انگلیسی های حاضر در بوشهر، از کمک آنها نیز برای ساخت این کلیسا استفاده کردند. به دور از تعصبات اعتقادی و بر اساس روایت های تاریخی می توان به این نکته اشاره کرد، که بسیاری از کشور ها برای ورود به یک سرزمین و ایجاد روابط چند لایه فرهنگی که منافع آنها را به لحاظ اجتماعی پایدار تر کند و به نوعی حاشیه ی امنیت بیشتری برای منافع آن کشور ایجاد نماد، بهترین مسیر برای شان، گسترش باور های مذهبی و اعتقادی است، حال آنکه این مسئله به معنی وابستگی، دست نشاندگی و بیگانه بودن اقلیت های مذهبی در یک سرزمین نیست، در خصوص ارامنه باید به این نکته اشاره داشت، که ارامنه و مسیحیان ایران از قدیمی ترین پیروان ادیان الهی به شمار می روند، که به دلیل آزار و اذیت های مذهبی رومی ها به ایران پناه آوردند و در واقع ارامنه ی ایرانی یکی از اضلاع هویت مذهبی و دینی متکثر ایرانی است، از همین جهت، این نکته صرفا به واسطه ی نیت کمک انگلیسی ها در ساخت کلیسای گئورگ مقدس می تواند صادق باشد.

این کلیسا از حدود سال 1819 تا چندین سال پس از پیاان یافتن جنگ جهانی دوم، یکی از مراکز مذهبی مسیحان و ارامنه ی جنوب ایران به شمار می رفت و به واسطه ی نقش محور، بوشهر این کلیسا نیز از اهمیت بیشتری در میان ارامنه ی منطقه و مسیحیان خارجی این ناحیه برخوردار بود. در سال 1948 مقارن با سال های 1326 و 1327 هجری شمسی فعالیت این کلیسا متوقف شد و اموال و اشیاء این مکان به کلیسایی در اصفهان به نام وانک(پیش تر در معرفی جاذبه های گردشگری شهر اصفهان از این کلیسیای باشکوه و تماشایی دیدن کردیم و آن را برای شما در سایت 2safar معرفی نمودیم، برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به سایت مراجعه کنید) منتقل گردید. این عدم فعالیت در حدود 25 سال بعد بار دیگر این کلیسا مورد مرمت قرار گرفت، کلیسای گئورگ مقدس یا همان کلیسای گریگوری پذیرای ارامنه ی ساکن در شهر بوشهر شد، با ما در ادامه ی مسیر همراه باشید تا از جنبه های معماری به این بنای تاریخی نیز نگاهی بیندازیم.

در ادامه ی آشنایی با کلیسای ارامنه گریگوری یا همان کلیسای گئورگ مقدس، پیش از پرداختن به جزئیات معماری و قسمت های دیدنی این بنای مذهبی و تاریخی، می خواهیم به نقطه ی مشترک این بنا با دیگر بنا های مذهبی شهر بوشهر اشاره کنیم و آن هم نداشتن المان مشخص است، چرا که بنا های مذهبی، از هر آئین و باوری که باشند، دارای المان های مشخص هویتی هستند، که به نوعی اعلام موجودین آئین باور و اعتقادات مذهبی را در شکل و ساختار معماری نمایان می کنند، در مساجد گنبد ها و گلدسته های مهمترین نمای بیرونی آن ها محسوب می شوند و به نوعی شکلی نمادین برای چنین فضا هایی دارد و در میان بنا های مسیحی هم ناقوس کلیسا مهمترین نماد مشترک میان کلیسا ها به شمار می رود و از این رو، این نماد گرایی دینی را در میان بنا های تاریخی شهر بوشهر مشاهده نمی کنیم. نه مساجد تاریخی این شهر، گلدسته و گنبدی خاص دارد، نه کلیسای تاریخی ارامنه گریگوری، قبلا هم به این مسئله در خصوص مساجد تاریخی اشاره کرده ایم و فرضیه عدم شناسایی مکان خا خاص شهر از سوی دزدان دریایی هم مطرح شد ، که به نظر می رسد این موضوع را هم می توان به آن مرتبط دانست و جدا از چون و چرایی تاریخی اش برای گردشگران بوشهر چه به لحاظ تاریخی و جذابیت های داستانی و چه به لحاظ معماری و زیبا شناسی جذابیت خواهد داشت.

کلیسای ارامنه ی گریگوری، همان طور که گفتیم فاقد ناقوس است، اما منظور از ناقوس برج ناقوس است و بر روی یکی از راهرو های شمالی کلیسا به طوری در نمای بیرونی ساختمان مشخص نیست، دو ناقوس فلزی بر اساس سنت های مذهبی و باوری کلیسا وجود دارد.اما، پلان کلی این کلیسای تاریخی مانند بسیاری از بنا های تاریخ مسیحیت در دنیا به شکل صلیب ساخته شده است، که مهمترین بخش های این بنا را می توان سالن اجتماعات و محراب آن دانست، البته در حدود سال 1340 به واسطه ی طرح عمرانی شهرداری بوشهر، قسمتی از سالن کلیسا تخریب شد و در نتیجه صلیب پلان کلی و سالن اجتماعات کوچک تر شد.

یکی از دیدنی ترین بخش های سالن اصلی را می توان تیرک ها یا همان ستون های چوبی این سالن دانست، که سرستون های کار شده و تماشایی اش نما و زیبایی آن را چند برابر کرده است تعداد این ستون ها هفت عدد می باشد و در کنار سقف چوبی این کلیسا نمایی بسیار زیبا به خود گرفته است. اما مهمترین بخش این کلیسا محراب آن است، محرابی که به شکل زیبایی اصلی ترین عنصر و نقطی تلاقی کلیسا و سالن اجتماعات به شمار می آید، نکته جالب اینکه محراب را به صورت گنبدی ساخته اند، هشت صلعی های که دایره می شوند و به زیبایی هرجه تمام تر، با طاق نما هایی سه گانه تماشایی تر شده است. در کناره های محراب هم، دو ردیف پله ی قرینه قرار دارد که به نوعی سالن اجتماعات را به محراب ختم می کند. به همراه باشد، تا در ادامه سفرمان در شهر بوشهر با جاذبه های گردشگری بیشتری در این شهر آشنا شویم.