در گوشه و کناری از سرزمین پهناور ایران، داستان تاریخ این سرزمین کهن، روایتی همیشگی و ماندگار است و گردشگران در هر شهری و در هر منطقه ای می توانند شاهد روایتی از دوره و تاریخی از ایران باشند و نکته جالب تر اینکه، در بسیاری از شهر، رویداد و رخداد های تاریخی در هر دوره را می توان به تفکیک در بخش های مختلف شهر مشاهده کرد، از این رو، ایران، این سرزمین تاریخی و کهن برای گردشگران مجموعه ی بی نظیری از هنر، فرهنگ و تمدنی است که در اشکال مختلف فرهنگی و هنری نشان می دهد.
سمنان به عنوان یکی از تاریخی ایران، در معرض رخداد های مهمی در تاریخ ایران بوده و این بار 2safar در معرفی یکی دیگر از جاذبه های گردشگری ایران، شهر علاوه بر آشنایی با این جاذبه های دیدنی و تاریخی، شما را با بخش های مهمی از تاریخ ایران آشنا می کنیم، بخش هایی که با وجود تمام تلخی های تاریخی اش، رشادت و قهرمانی های مردم این سرزمین را روایت می کند.
2safar در مسیر خود به شهر سمنان، شما را به دیدن آرامگاه پیر نجم الدین دادبخش یا تاجبخش که به پیر نجم الدین سمنانی نیز شهرت دارد دعوت می کند. اما پیش از پرداختن به این جاذبه ی تاریخی و گردشگری شهر سمنان ، ابتدا داستان تاریخی این بنا و پیر نجم الدین را برای تان روایت می کنیم، داستانی که راوی روزها و سال های دهشتناک و خونباری است که هر گز در تاریخ ایران فراموش نمی شود، روزگاری این سرزمین تاریخی و پهناور در معرض یکی از خونبار ترین حمله های تاریخی قرار گرفت، تهاجمی که نه تنها ایران بلکه بسیاری از مناطق دنیای آن روزگار را تحت تاثیر خود قرار دارد. هرچند، بدون شک باید نقطه های عطف تاریخ را در شکل گیری آن دوران موثر دانست. حمله مغول چنان عظیم و گسترده بود، که با ندانم کاری حاکمان آن روزگار ایران، به یک مصیبت تبدیل شد، ارتش مغول به رهبری چنگیزخان، از نواحی شرقی و شمال شرقی وارد ایران شد و برگ های تاریخ ایران را جور دیگری ورق زد، در بسیاری از شهر با مقاومت مردم و نیرو های مردمی مواجه شد و به عنوان سیاست جنگی هر مقاومت تلفات بیشتری بر جای می گذاشت و هر شهری که بیشتر مقاومت می کرد، در هنگام فتح آن شهر مردم بیشتری کشته می شد و شهر سمنان هم یکی از همان شهرهایی بود که شاهد قتل عام مردم اش بود، چرا در این شهر، مردم سمنان در مقابل نیرو های مغول مقاومت کردند و قهرمانان بسیاری در این مسیر کشته شدند، به شهادت تاریخ و روایت متون تاریخی یکی از این قهرمانان که رهبری مردم سمنان را عهده داشت، پیر نجم الدین دادبخش بود، که به همراه چند تن دیگر، کفن پوش مردم را به مقابله با نیروهای متجاوز مغول تشویق کردند و قهرمانانه در مقابل آن ها ایستادند.
در برخی متون تاریخی به شکلی اساطیری نبرد آنان روایت شده و بدون شک، ایستادن در مقابل مغول ها در شهری کوچک با کمک مردم عادی حرکتی اساطیری بوده است، از این رو، آرامگاه پیر نجم الدین در شهر سمنان، روای روزهای خونین است، که تاریخ ایران و شهر سمنان شاهد آن بوده اند و گردشگران امروزه می توانند در کنار خشت های قدیمی این بنای تاریخی بنشینند و تنها بخش هایی از آن روز ها تیره و تاریک را بشوند، با ما همراه باشید.
در ادامه ی آشنایی مختصر با داستان تاریخی این بنا و روایت بخشی از تاریخ ایران، در آرامگاه پیر نجم الدین، به سراغ این بنای تاریخی می رویم و بیشتر با این اثر و این جاذبه ی گردشگری قدیمی آشنا می شویم. بنای آرامگاه در وسط میدانی به نام پیرنجم الدین سمنانی قرار دارد که آرامگاه خشتی و گنبد دارش در معرض دید گردشگران و رهگذاران قرار دارد، گردشگران می توانند خود را از میدان پیروزی و خیابان هفتم به این میدان برسانند، میدانی که بر اساس اسناد تاریخی روزگاری در گورستان قدیمی شهر به شمار می آمد و آرامگاه هم به واسطه ی همان هویت قدیمی در آنجا ساخته شد و در طول سالیان متمادی با تغییرات مختلف شهری به خصوص در یک قرن اخیر، چهره ی شهر با عوض شد و گورستانی که در وسط شهر سمنان قرار داشت به آرامی ناپدید شد و امروزه از آن مکان تنها بنای خشتی و زیبای آرامگاه پیر نجم الدین بر جای مانده است، مکانی که می توان آن را یکی از افتخارات شهر سمنان به شمار آورد.
بنای آرامگاه در قست غربی میدان قرار دارد و در واقع گورستان قدیمی و این آرامگاه تاریخی در نزدیکی ورودی دروازه ی قدیمی خراسان قرار داشته که امروزه خبری از آن دروازه ی تاریخی وجود ندارد، بنای آرامگاه به لحاظ معماری یکی از آثار دوران سلجوقی – ایلخانی است و در آن می توان نشانه های مختلفی از عناصر معماری آن دوره ی تاریخی را مشاهده کرد، از این رو برای علاقه مندان به تاریخ هنر ایران، آرامگاه پیرنجم الدین، یکی از بنا های تاریخی ارزشمندی است که عناصر و المان های مختلفی از معماری و تاریخ ایران را در خود حفظ کرده است.
در پلان کلی، بنا شامل ایوان حرم و گنبدی است، این در حالی است که به نظر می رسد در گذشته، این آرامگاه دارای صحنی نیز بوده که به دلیلی توسعه شهری و خیابان کشی های اطراف، از میان رفته است. اما ایوان آرامگاه همچنان پا بر جاست و با راتفاعی در حدود 7 متر نمای دارای نمای زیبایی است، این ایوان که در قسمت جنوبی آرامگاه قرار دارد، دارای عرضی تقریبی در حدود 5 متر می باشد. هنگامی که وارد آرامگاه می شوید، محراب ساده داخل آرامگاه پیش روی شماست که در قسمت غرب مقبره و رو به قبله ساخته شده است، در داخل فضای داخلی آرامگاه، طاقچه ها و طاق های جناغی را می توان شاهد بود که محل دفن نزدیکان پیر بوده اند. طاقچه های پنجگانه ی کوچکی هم برای قرار دادن شمع تعبیه شده که بیشتر از کاربردی معماری دارند و باعث روشن شدن فضای داخلی آرامگاه می شوند.
از دیگر بخش های زیبای داخل آرامگاه می توان به قسمت شمالی آرامگاه اشاره کرد که ردیف های کاشی کاری شده ی زیبایش پیش روی شماست و گردشگران می توانند اشعار نگاشته شده بر روی کاشی ها را به وضوح بخوانند. از دیگر بخش های دیدنی و کاربردی معماری این بنا، می توان به نورگیر های زیر گنبد اشاره کرد، این نور گیر های ایوان مانند 8 عدد هستند و به حربه ای برای استفاده از نور در زیر فضای قوس مانند گنبد استفاده شده اند. گنبد این آرامگاه هم به عنوان یکی از المان های اصلی هویت این بنا، یادگار زیبای دیگر از هنر و ذوق معماری ایرانی است که این بار در شهر سمنان و در آرامگاه تاریخی پیرنجم الدین خود را نمایان می سازد.
