پس از آشنایی با مجموعه ی تاریخی و فرهنگی مفخم در شهر بجنورد، بهترین انتخاب در میان جاذبه های گردشگری شهر بجنورد، بش قارداش است، ایجاد تنوع در میان مقاصد گردشگری، هیجان و لذت بیشتری برای گردشگران ایجاد می کند و سلایق مختلفی میان گردشگران را تحت پوشش قرار خواهد داد، از همین رو این بار ما در 2safar قصد داریم، شما را با یکی از مکان دیدنی و زیبای شهر بجنورد آشنا کنیم و به شما اطمینان خواهیم داد، که اوقات شاد و آرامی را در پیش خواهید داشت.
بش قارداش در واقع یک مجموعه تفریحی است، که در یک محوطه ی تاریخی ایجاد شده است، که مهمترین ویژگی اش نیز جذابیت های طبیعی است که در خلال چند هزار سال گذشته این مکان را مورد توجه قرار داده است. نکته جالب تر اینکه این مکان تفریحی و طبیعی به عنوان یکی از میارث های ملی ایران شناخته شده و به همین منظور، دیدن این مکان یکی از جذابیت های سفر به شهر بجنورد به شمار خواهد رفت.برای رفتن به این منطقه ی سرسبز، زیبا، تاریخی و تفریحی باید به مسیر جاده ی بجنورد-اسفراین بروید، پس از طی کردن حدودا 7 کیلومتر می توانید به بش قارداش برسید .
بش قارداش درواقع یک پارک بزرگ گردشگری است، محوطه ای سرسبز که در نگاه اول تنها ویژگی اش فضای سبز و پارکی این محوطه است. اما مهمترین تفاوت این منطقه ی گردشگری را زمانی خواهید فهمید که قدم به پارک بگذارید، محیط و فضای این محدوده ی پارک مانند، مانند یک فضای آشناست، فضایی مه انگار سالیان متمادی در آنجا بوده اید، قدم زده اید و زندگی کرده اید و این همان تفاوت اساسی بش قارداش است، یک مکان باستانی که دیرینگی تاریخی اش، لذت قدم زدن و نشستن در گوشه گوشه اش را بیشتر می کند و شما را به تاریخ پیوند می زند، که شاید رد و اثر بسیار کمی از آن در این محوطه برجا مانده و اما گردشگران و میهمانان این محوطه ی تاریخی آن را حس خواهند کرد.
بش قارداش جذابیت های مختلفی دارد که در کنار هم بیشتر با بخش ها و قسمت های مختلف اش آشنا می شویم. همان طور که پیش تر در معرفی شهر بجنورد و خراسان شمالی گفتیم، یکی از جذابیت های فرهنگی و هویتی این منطقه مانند دیگر نواحی ایران، تنوع و تکثر هویتی است که در قالب اقوام، زبان ها و ... قابل تفکیک است، بر همین اساس، اسم این محوطه ی تاریخی ترکی است، که ناشی از سکونت اقوام ترک خراسان شمالی هستند. ساکنان این منطقه ترک زبانانی هستند که در طول قرن های گذشته در این نواحی زندگی می کنند و بش قارداش هم بخشی از هویت تاریخ، زبانی و قومی آنهاست که البته یک پازل از هویت این ناحیه تاریخی است، که در کنار دیگر اقوام کرد، ترکمن و تات قرار دارند. بش قارداش به معنی 5 برادر است و بر اساس یک روایت محلی شکل گرفته روایتی که بخشی از تاریخ مردمان این منطقه می باشد، روایتی که مانند بسیاری داستان ها و متل های بومی بخشی از حافظه ی تاریخی ساکنان این سرزمین است که سینه به سینه به نسل های مختلف روایت می شود و خواهد شد، با ما در ادامه ی این سفر جذاب همراه باشید.
بر اساس یک داستان محلی که زمان تاریخی و قدمت اش مشخص نیست تنها بخش مهمی از حافظه ی تاریخی مردم این نواحی به شمار می آید، 5 برادر در مقابل ظلم و ستم حاکم محلی این نواحی قیام می کنند و همین دلیل، قوای محلی حاکم، به تعقیب آنها می پردازند، آن 5 برادر به نواحی کوهستانی منطقه یعنی آلاداغ پناه می برند، و در آنجا سعی دارند که در میان شکاف کوه غار ها پنهان شوند، بر اساس روایت غالب در این خصوص پنج برادر از خداوند طلب کمک می کنند و در همان زمان 5 سوراخ در زمین ایجاد می شود 5 برادر در آ«ها پنهان می شوند و سپس آن سوراخ ها به 5 چشمه ی جوشان تبدیل می شوند و در زبان ترکی خراسانی هم 5 برادر به معنای یش قرداش است. این داستان بیشتر یک افسانه ی محلی است که در لابه لای اسطوره ها و داستان پیچیده شده و هر بار چیزی به آن اضافه شده است و امروزه این داستان، این اسم، این اسطورسازی همیشگی بشر، یکی از جذابیت های این منطقه به شمار می رود و بش قارداش حتی بدون آن داستان اسطوره مانندش، بخشی از حافظه تاریخی و هویت این سرزمین است. بش قارداش در قسمت شمالی رشته کوه آلاداغ قرار دارد که به جاجرم، بدرانلو و بابا امان می رسد، منطقه ای بسیار زیبا و تماشایی است.
به لحاظ جغرافیایی بش قارداش امروزه با وسعتی در حدود 380 هکتار یکی از گردشگاه طبیعی استان خراسان شمالی و شهر بجنورد به شمار می آید و مسافران مسیر های مختلف ساعاتی را در این فضای زیبا و رویایی می گذرانند. اما دیرینگی تاریخی این منطقه و این محوطه ی سرسبز و زیبا را باید متعلق به دوران پیش از اسلام بدانیم. براساس نظر تاریخدانان، این محوطه ی دیرینگی این محوطه ی تاریخی متعلق به دوران اشکانیان است، حکومتی که در این ناحیه یعنی در شمال شرقی ایران، توانست هویت این سررمین را بار دیگر زنده کند و حکومت سلوکیان را از ایران خارج کند و بار دیگر پادشاهای ایرانی شکل دهد، بسیاری بر این باورند که بش قارداش بخشی از نطفه ی اولیه شاهنشاهی اشکانی بوده که بعد تا تا قفقاز و آناتولی مرز های قلمرو امپراتوری ایران را گسترش دادند.
در دوران ساسانیان هم بش قارداش مورد توجه قرار داشته است و در خلال دو پادشاهی ایرانی اشکانی و ساسانی، مغان زردتشت در این ناحیه سکونت داشته اند، که برخی بر این باورند که این منطقه قداست داشته است، اما بدون شک بسیاری از ویژگی های خاص این منطقه باعث سکونت مغان زردتشتی در بش قارداش کرده است، همان طوری که امورزه آن ویژگی ها همچنان بخش مهمی از هویت بش قارداش به شمار می روند و گردشگران، میهمانان این روزگار این منطقه ی زیبا هستند. که در ادامه ی مسیر مان در این منطقه زیبا و خوش آب و هوا به آن خواهیم پرداخت. اما در خصوص دیرینگی این منطقه بدون شک ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی این ناحیه کوهستانی در برجسته شدن آن اهمیت بسزایی داشته و دارند.
در ادامه ی آشنایی با محوطه ی زیبای بش قارداش می خواهیم شما را با یکی از ویژگی های طبیعی این مکان آشنا کنیم، ویژگی که این منطقه را به افسانه های محلی و دیرینگی تاریخی اش گره می زند و امروزه هم بخش مهمی از جذابیت گردشگری اش به شمار می آید. چشمه های معدنی بش قارداش یکی از ویژگی های طبیعی و تاریخی است که این منطقه را در طول قرن های گذشته به یکی از مهمترین مکان های شمال شرق ایران بدل کرده است، این چشمه مسیر خود را از لاه بلای شکاف های کوه سگی پیدا می کند به پایین سرازیر می شود، البته بنا به گفته ساکنین محلی در گذشته از، چشمه های بش قاداش از قسمت های میانی کوه هم سرایز می شد که هنوز مسیر سرایز شدن آب قابل مشاهده است، اما به دلیل خشک سالی های متوالی در دهه های گذشته، تنها مسیر های پایینی چشمه فعال هستند و قسمت های بالایی قسمت کوه دیگر شاهد ریزش آب نیست.
اما نکته جالب و دیدنی در خصوص آب چشمه ی بش قارداش ، ویژگی این آب های معدنی است که در سالیان اخیر تحقیقات مختلف بر روی این اب انجام گرفته و به نوعی روایت ها و افسانه های محلی مبنی بر ویژگی های خاص و معجزه آمیز آب را به صورت علمی تحلیل می کند. آب معدنی چشمه ی بش قارداش دارای خاصیت قلیایی است که باعث خنثی کردن اسیدیته و شکل گیری سیلیس می شود که در نتیجه موجب آرامش و تسکین در بیماران می شود، از این جهت این آب برای درمان بیماری های تغذیه ای، ناراحتی های کبدی، صفرایی و دستگاه ادراری خاصیتی درمانگر داردو آزمایش های گوناگون بر روی آب این منطقه دال بر وجود کلسیم، سولفات کلور سرد به همراه سیلیس و آهن در آب است. مصرف آب معندی این ناحیه باعث توان بخشی روده ها، سهولت در ترشحات صفرایی و لوزالمعده می شود.
برای بسیاری از گردشگران که قدم به بش قارداش می گذارند، آب معدنی این ناحیه، مهمترین ویژگی خاص این منطقه است و برای همین منظور به این منطقه می آیند. اما اگر به این یافته ها و آزمایش های دانشگاهی دقت کنید، جذابیت این منطقه برای شما بیشتر می شود، درست پیش از ورود اسلام به ایران، این ناحیه در پای چشمه های اب معدنی این بخش در طول سال همواره بزرگان و مغان زردتشتی در این آنجا ساکن بودند و به واقع از ویژگی های این آب آگاه بوده اند، در روزگاری که علم با تعریف امروزی تفاوت داشته و امکانات بسیار محدود تری هم وجود داشته است، اما چگونه دانشمندان و بزرگان زردتشتی از به خاصیت این آب پی برده اند، نشان دهنده ی پیشرفت های تمدنی مردمان آن روزگار بوده است، و به همین منظور، چشمه ها و آب معدنی این ناحیه برای آنان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و شاید همین شکاف های که آب از آن بیرون می آیند، روایت صحیح تری برای اسطوره ی 5 برادر این منطقه باشند و شاید بش قارداش اشاره به این آب های معجزه زا بوده تا آن برداران فراری. از این رو، برای گردشگران، دیدن این منطقه ی تاریخی با این ویژگی منحصر به فردش جذابیتی تکرار نشدنی خواهند بود، همچنان با ما در بش قارداش همراه باشید.
در پای کوه آلاداغ، و در کنار چشمه های آب معدنی این ناحیه، یک سنگ نوشته ی معاصر وجود دارد، سنگ نوشته ای که توسط اسماعیل جزمی از خطاطان و سنگ تراشان معروف بجنوردی در این جا ساخته شده است، در این نوشته به یکی از آموزه های دیدنی زردتشتی اشاره شده و پندا نسک، گفتار نیک و کردار نیک را بر روی سنگی نگاشته اند، که به طور تلویحی به زمینه های مذهبی این منطقه در دوران ایران باستان اشاره دارد. این اثر متعلق به سال 1300 هجری قمری است و یکی از دیدنی های بش قارداش نیز به شمار می رود.
از این رو، در دامنه ی کوه و در کنار رود چهار مغان، که اسم اش در دوران پیش از اسلام باقی مانده است، پوشش گیاهی بسیار متنوع و تماشایی شکل گرفته است و این منطقه را به یکی از تفرجگاه های ساکنان بجنورد، شمال شرق ایران و استان خراسان شمالی بدل کرده است از جمله گونه های مختلف درختان بش قارداش می توان به سرو شیرازی، سروه خمره ای، کاج و زیتون تلخ اشاره کرد. گونه های مختلفی از درختان که در کنار درختان چنار، زبان گنجشکی ، اقاقیا، کاتالپا، زالزالک وحشی برای گردشگران و میهمانان این ناحیه جذابیت بسیار زیادی خواهند داشت. از دیگر گونه های موجود در بش قارداش که پیش روی گردشگران قرار دارد، ارغوان؛ افرا، عرعر، توت و زرشک است که صحته ای بسیار تماشایی و زیبا از درختانی متنوع را ایجاد می کند.
بدون شک، این تنوع گیاهی درختان ، نمایی بسیار زیبا را به محیط می بخشد و فضایی بسیار دلنشین را ایجاد می کند. در روزها تعطیل و ایام مختلف شما شاهد حضور میهمانان و شهروندان بجنورد خواهید بود، که فضایی بسیار گرم و دلنشین را ایجاد می کنند. اما این همه داستان نیست هنگامی که به این منطقه می آیید، می توانید از استخر های شنا در بش قارداش استفاده کنید، جذابیتی که میان بجنوردی ها از محبوبیت بالایی برخوردار است. در این منطقه 3 استخر شده که به صورت جدایک استخر برای کودکان، یک استخر برای بانوان و یک استخر نیز برای آقایان در نظر گرفته شده است. از این رو، باید به بش قارداش به چشم یک مجموعه ی تفریحی، گردشگری نگاه کرد، گردشگران در فضای زیبای این منطقه می توانند در کنار درختان استراحت کنند، قدم بزنند، به رستوران به روند. یا از باغ ایرانی موجود در این بخش که به زیبایی هرچه تمام تر ساخته شده دیدن کنند، مسیر سنگفرش شده ی بش قارداش هم لذت قدم زدن در این محیط و در کنار رود چهار مغان و دامنه ی کوه را بیشتر می کند و دیدن گونه های مختلف درختان هم بدون شک یکی از برنامه های دوست داشتنی است که پیش روی گردشگران قرار دارد و اگر شناخت مختصری نسبت به درختان و گیاهان هم وجود داشته باشد، دیدن درختان بش قارداش وقت بیشتری را از شما خواهد گرفت، ناگفته نماند درختان چنار بسیار قدیمی نیز در این محوطه وجود دارند که حس گرم تر و بسیار به گردشگران منتقل می کنند. اما هنوز جاذبه های این مکان زیبا تمام نشده ، با ما در 2safar همراه باشید تا با بخش های دیگر بش قارداش آشنا شویم.
بش قارداش را باید یک اتفاق خوب در بجنورد دانست، برای گردشگرانی که به این منطقه می آیند، مکان های تفریحی مختلفی وجود دارد و سلیقه های مختلفی را پوشش می دهد، از آب های معدنی، فضای سبز و پوشش گیاهی گرفته تا استخر و تفریحات جانبی اما این همه ی داستان بش قارداش نیست، در بش قارداش استخر های ماهی نیز وجود دارد که به لحاظ اقتصادی و گردشگری استفاده ی صحیح و درستی از آب بش قارداش شده است.
رستوران های این منطقه هم در کنار آلاچیق های موجود در محوطه فضای این مکان را به یک مجموعه گردشگری و تفریحی تبدیل کرده است. یکی دیگر از جذابیت های این منطقه ی که دارای قدمت و دیرینگی تاریخی نیز می باشد، مقبره ی تاریخی است که در دوران قاجاریه بنا شده و بر اساس المان های معماری رایج در نواحی شمالی خراسان ساخته شده است و به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری تاریخی بجنورد شناخته می شود.
مقبره یا آرامگاه بش قارداش متعلق به دوران قاجار است، اما به طور دقیق نمی توان تاریخ ساخت مقبره ی اصلی و تعلق آن را مشخص کرد و صرفا بر اساس اطلاعات موجود باید به تاریخ بازسازی این سازه ی تاریخی اشاره کرد، در دوران حکمرانی سردار مفخم یا همان یارمحمد خان سهام الدوله بجنوردی که به یارمحمد خان شادلو معروف است و پیش تر در معرفی عمارت مفخم به طور مختصر با او آشنا شدیم، ناصر الدین شاه قاجار، پادشاه ایران عازم خراسان می شود، و سردار مفخم هم به یمن ورود پادشاه به مناطق تحت فرمانش ، قصد دارد شاهد ایران را به بش قارداش ببرد، به همین منظور اقدامات عمرانی مختلفی در این مکان انجام می دهد، تا آماده ی ورودی پادشاه باشد، به احتمال زیاد آب های معدنی چشمه ی بش قارداش هدف سردرا مفخم برای میزبانی از پادشاه بوده است. در این میان، یک مقبره ی قدیمی در این مکان وجود داشته، که اطلاعات دقیقی در خصوص تاریخ ساخت وجود ندارد و تنها برخی بر این نظر معتقدند که این آرامگاه متعلق به برخی از بزرگان خاندان شادلو بوده است که تنها به عنوان یک فرضیه می توان به آن نگاه کرد. از همین رو، سردار مفخم دستور بازسازی این مقبره را صادر می کند. گنبد ویران شده ی مقبره باز سازی می شود و گنبدی با ارتفاع در حدود 12 مترساخته می شود، کاشی کاری و کچ بری نیز در تزئینن مقبره به کار می رود. این مقبره با گنبد و مناره هایش همچنان بخشی از هویت بش قارداش به شمار می روند و گردشگران نیز می توانند پس از گذشت سالیان متمادی از این بنای تاریخی دیدن کنند.
یکی دیگر از بخش های دیدنی بش قارداش و مجموعه تفریحی آن، زمین ورزشی و تندیس های زیبا و آب نما های دیدنی است که در این مجموعه ساخته شده اند. روزگاری این مجموعه عبادتگاهی زردتشتی بوده و یک مکان مقدس و شفا بخش به شمار می رفته و امروزه با هویتی کم و بیش متفاوت میزبان میهمانان و گردشگرانی است، که در دامنه ی کوه و در کنار چشمه ی جوشان بش فارداش لحظات فراموش نشدنی را تجربه می کنند و ناخود آگاه بخشی از تاریخی این ناحیه ی تاریخی و باستانی هستند.
