هنگامی که در محوطه ی تاریخی آگورای رومی هستید، یک بنای سنگی هشت ضلعی را خواهید دید، که یکی از مهمترین جاذبه های این محوطه تاریخی به شمار می آید و یکی از نمونه های قدیمی و خاص خود در دنیا به شمار می آید و به همین خاطر بسیاری از گردشگران برای دیدن این بنای تاریخی به سراغ آگورای رومی می روند. برج باد ها، بنایی است آن را اولین ایستگاه آب و هواشناسی دنیا می نامند، با ما در این مسیر همراه باشید، تا مرجله به مرحله با این اثر تاریخی شگفت انگیز در شهر آتن آشنا شویم.
پس از ساخت آگورای رومی ، برج باد ها در کنار این میدان مهم ساخته می شود، برج باد ها بیشتر یک مجموعه ی علمی و کاربردی بوده تا یک عنصر زیبا و نمادین در میدان آگورای رومی، به همین خاطر، گردشگران در کنار این بنای مهم شهر آتن به اطلاعات بیشتری در خصوص هویت تاریخ و پیشرفت های آن دوره ی تاریخی می رسند و از همین جهت جذابیت بیشتری پیش روی آن ها قرار دارد. تا به حال از ابزار های سنجش زمان در دوره های مختلفی تاریخی چیزی شنیده اید، ساعت های آفتابی و آبی یکی از معروف ترین ابزار های تعیین زمان در دوران باستان بوده اند، که قدیمی ترین نمونه های این ساعت متعلق به دوران حکمرانی بابل، عیلامیان و ماد ها و آشوری ها در ایران و عراق، فراعنه ی مصر، فنیقیه و یونان است، که تعداد اندکی از آن ساعت را می توان امروزه مشاهده کرد و برج باد ها در میدان آگورای رومی آتن یکی از مکان هایی است، که گردشگران می توانند نمونه های تاریخی از این ابزار را مشاهده کنند، البته برج باد ها تنها دربردارنده ی ساعت آبی و آفتابی نیست و گردشگران با یک مجموعه ی کاملا حساب شده و دقیق برای محسابه ی آب و هوا رو به هستند که بر اساس مکانیسم های مشخص در آن دوره ی تاریخی اندازه ی و محسابه می شده است.
برح باد های آتن علاوه بر ساعت آبی و آفتابی برای محاسبه ی آب و هوا دارای باد نما هایی نیز بوده که بخشی از سازه ی آن محسوب می شد. این بنای تاریخی پلانی هشت ضلعی دارد. ارتفاع کلی بنا در حدود 15 متر است از سنگ های مرمر یکی از نواحی اطراف آتن ساخته شده است . در برخی از متون تاریخی از فردی به نام سیرهستس آندریکوس به عنوان سازنده ی و معمار این بنا در حدود 50 سال پیش از میلاد مسیح نام برده اند، اما در برخی از متون نیز سال ساخت این اثر به قرن دوم پیش از میلاد نسبت می دهند.
ساعت آفتابی بر اساس نحوه ی مشخص شدن ساعت از طریق نور آفتاب بیرون برج تعبیه شده است و در هر یک از ضلع های هشت گانه ی برج باد ها، یک ساعت آفتابی قرار داده شده که با افتادن سایه و اندازه و یمزان سایه ، ساعت دقیق روز تعیین می شد. با این حال این یکی از بخش های این بنای تاریخی است، که بخش های زا زندگی و تمدن آن برهه ی زمانی آتن را برای گردشگران نشان می دهد، اگر علاقه مند به دیدن بیشتر این بنای تاریخی هستید، با ما همراه بمانید.
در ادامه معرفی برج باد های در آگورای رومی شهر آتن به جزئیات بیشتر و ساعت آبی این بنای تاریخی می پردازیم. یکی از مهمترین ویژگی های معماری و زیبا شناختی این بنا، سنگ نگاره های بسیار تماشایی و فاخری است که بر روی هر ضلع هشت گانه این بنای ساخته شده اند، این سنگ نگاره ها که بیشتر به مجسمه هایی باشکوه می مانند، ویژگی های بادی را نماد آن هستند را نشان می دهند، ساعت آفتابی در زیر همان سنگ نگاره و مجسمه قرار دارد. ساعت ضلع شرقی در جهت معکوس ضلع غربی است و و با قرار گرفتن خط عمود بر هر کدام از اضلاع ساعت را نشان می دهد ،به طور کلی سنگ نگاره ها و ضلع های هشت گانه ی برج باد ها درست در مقابل جهات های اصلی و فرعی تنظیم شده و ساخته شده اند، به نحوی که به قرار گرفتن سایه خط مورد نظر بر روی یک جهت اصلی و فرعی زمان مشخص می شود.
این ویژگی ساعت آفتابی برج بادها به شکلی زیبا و شکیل تلفیق هنر و مهندسی را در آن دوره ی تاریخی نشان می دهند و گردشگران می توانند شعور و پیشرفت تکنیکی سازندگان این اثر فاخر را از نزدیک مشاهده نمایند. اما ساعت آبی این برج به دلیل انباشته شدن خاک و دیگر دور ریز های داخلی برج عملا برای سال ها و قرن ها پوشیده شده بود اما ساعت آبی این برج چگونه بوده است، براساس تحقیق های مفصل صورت گرفته در این خصوص، آب موزد نیاز از چشمه ای به نام گلپسیدار در نزدیکی آکروپولیس وارد برج استوانه ای شکل می شده و از طریق یک لوله ی آب از دیوار بالا رفته و وارد یک مخزن آب می شده، این مخزن آب برای کنترل فشار آب ورودی ساعت آبی بوده است. پس از آن یک لوله ی دیگر آب را به سرعت متغیر اما کنترل شده، به مرکز برج هشت وجهی می رساند و آب فواره های برج را تامین می کرد، اما آب ورودی ساعت به طور دقیق تر و کاملا محاسبه شده شود، منبع پایینی در 24 ساعت پر می شد و با پر شدن این منبع، شناور مانند ی به سطح آب می رسید و این شناور به یک زنجیر متصل بود که با حرکت و پایین رفتن شناور به نمایش ساعت متصل بود، به طور شفاف تر، خروجی آب این منبع و حرکت و شناور در زمان های مشخصی انجام می شدند و آب ورودی به این منبع نیز با آن ها به طور دقیق محاسبه می شد که در نتیجه این فرایند، زمان را نشان می داد.
یکی از نکات جالب این ساعت هم، مکانیزم تخلیه و پر شدن آب و تمیز شدن منبه برای جلوگیری از رسوب و اشتباه در تعیین زمان ساعت است. این فرایند در فصل های مختلف سال با تغییر رو به رو می شد و ساعت های فصلی بودند.
بنابر این گردشگرانی که به دیدن برج باد ها می روندف با یک اثر مهندسی شده ی دقیق و زیبا رو به رو هستند که مهمترین اثر آگورای رومی می توان آن را لقب داد، هرچند آنچه که در این جا گفته شد تنها خلاصه ای کلی برای توضیح یک فرایند پیچیده ی بسیار قدیمی است، با ما همراه بمانید، و بیشتر از این برج تاریخی بشنوید.
برج باد ها در دوران حاکمیت رومی ها، در قلب تجاری و فرهنگی آتن یعنی آگورای رومی قرار داشت و این دوران را باید اوج این بنای تاریخ دانست، با این حال، در امپراتوری بیزانس نیز آگورای رومی و این بنای تاریخی همچنان بخش های مهمی از آتن به شمار می رفتند، اما با فتح قسطنطیه به دست امپراتوری مسلمانان عثمانی، قلمرو بیزانس به دست آنان افتاد، امپراتوری عظیم بیزانس سرنگون شد و امپراتوری عثمانی به اروپا پا گذاشت، یکی از مهمترین شهر هایی تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی آتن بود. برج باد ها به عنوان یکی از المان های هویتی رومی ها، درهایش بسته شد و ساعت های آبی و آفتابی اش دیگر نشان دهنده ی زمان و شکوه روم نبودند. با حضور ترکان مسلمان، بسیاری از جنبه های فرهنگی وارد آتن شد، به شکلی که یک مسجد در نزدیکی آگورای رومی ساخته شد و برج باد ها هم کارکرد اصلی اش را از دست داد.
با حضور بیشتر عثمانی بسیاری از ترک ها ساکن آتن شدند و در این میان دراویش ترک به آتن آمدند و به بخشی از فرهنگ شهر بدل شدند، درویش های ترک برای پا گرفتن در آتن به دنبال خانقاهی بودند و برج باد ها بهترین مکان برای تبدیل شدن به خانقاه بود. در قرن هجدهم، برج باد های میدان تاریخی آگورای رومی به یک خانقاه درویش های ترک بدل شده بود. دراویش در این بنای تاریخ مراسم های مذهبی خود را برگزار می کردند و رقص سماع یکی از سنت هایی بود،که در این برج برگزار می شد.
برج باد ها امروزه در کنار آگورای رومی به یکی از المان های تاریخی مهم شهر بدل شده، که توسط رومی ها ساخته شد و یادگاری مهم از آن دوران تاریخی آتن و یونان است. اما مهمترین جذابیت بصری که امروزه گردشگران در برج باد ها شاهد آن خواهند بود، همان سنگ نگاره های زیبایی هستند که هرد کدام از آنها یکی از خدایان باد ها را به تصویر کشیده اند.گردشگران در ضلع شمالی شاهد سنگ نگاره ی زیبای بورئاس Boreas خدای باد شمال، باد های وحشی هستند، در متون تاریخی متعلق به یونانیان این خدای یونانی به صورت فرشته ای بالدار، ریش دار و با لباسی نیم تنه به تصویر کشیده شده و در ضلع شمالی برج باد ها نیز با همان المان ها به ترسیم شده است. کایکیاس Kaikias خدای باد شمال شرقی در ضلع شرقی ، آپِلیوتز Apeliotes خدای باد شرقی در ضلع شرقی، ائوروس Eurus خدای باد جنوب شرقی در جنوب شرقی برج، نوتوس Notus خدای باد جنوب در ضلع جنوبی، لیپز Lips خدای باد جنوب غربی در همان ضلع،زفوروس Zephyrus خدای باد غرب، آرام ترین باد و مقابل باد شمال در ضلع غربی و اسکیرون Skiron خدای باد شمال غربی در ضلع شمال غربی در هر کدام از ضلع های گفته شده ی برج باد ها به زیبایی هر چه تمام تر به تصویر کشیده اند.
با همه این اوصاف، برج باد ها، همچنان اولین مجموعه ی آب و هواشناسی دنیای باستان است، که با دقت و مهندسی بسیار هوشمندانه ساخته شده و المان های هنری و هویتی متعددی نیز از آن روزگار را نیز نشان می دهد. با ما در این مسیر همراه باشید تا بیشتر از آگورای رومی شهر آتن بدانیم.
