قلعه سلیمان دهلی هند

سلیمانگرا Salimgarh یا همان قلعه سلیمان یکی دیگر از جاذبه های تاریخی شهر دهلی است، که این می خواهیم با بخش های این جاذبه ی گردشگری دیدنی آشنا شویم. قلعه ی سلیمان در زمان زمان داری سلیمان سوری در دهلی و رو به رو قلعه سرخ یا همان لال قلعه (پیش تر در 2safar شما را با این قلعه و قسمت های مختلف این بنای تاریخی آشنا کرده ایم) قرار دارد، اگر با ما در سفر به دهلی همراه بوده باشید، می دانید شیر شاه سوری پدر سلیمان سوری همایون شاه گورکانی را شکست داد و او ایران فرار کرد و سلسله سوریان در شبه قاره ی هندوستان پایه گذاری شد، هرچند این سلسله ی پادشاهی دوام چندانی نداشت و پادشاه کورگانی با کمک ایران تاج و تخت اش را باز پس گرفت ، اما این سلسله ی پادشاهای در هندوستان و بخصوص در دهلی آثار و بناهای متعددی از خود بر جای گذاشتند، که این قلعه تاریخی یکی از آنهاست.

قلعه ی سلیمان، در نزدیکی رودخانه ی یامونا در حدود سال 1546 میلادی به دستور خود سلیمان شاه سوری شاخته شد و نام قلعه هم به واسطه دستور او سلیمان گذاشتند. این قلعه از یک سمت به رود خانه ی یامونا می رسد و در سمت دیگر هم به ارتفاعات صخره مانند ختم می شود از این لحاظ از موانع طبیعی پیرامونش بهترین استفاده را کرده است و هر دوی این عوامل طبیعی مانعی در مقابل دشمن به شمار می آیند. با این حال پس از شکست سوری ها از لشکر همایون شاه، سلیمان قلعه هم به سادگی در اختیار قوای گورکانی قرار گرفت و این قلعه ی تاریخی به اثری بازمانده از دوران حکومت سوری ها بر هندوستان بدل شد.

همایون شاه در ابتدا نام این قلعه ی تاریخی را به Nurghar تغییر داد و برای از میان بردن هر گونه نام نشانی از حکومت سوری ها(مانند همه حکومت های که پس از یک حکومت، قدرت و.. بر سرکار می آیند) بکار بردن نام سلیمان قلعه یا سلیمان گرا را منع نمود. اما در زمان حکومت اورنگ زیب، فرزند شاه جهان گورکانی این قلعه به عنوان زندان مورد استفاده قرار گرفت و این کار برد به یک هویت جدید برای این بنای تاریخی بدل شد. در زمان حکومت انگلیسی ها در هندوستان در حدود سال 1857 شورش معروف مردم هند اتفاق افتاد ، شورشی که توسط بهادرشاه ظفر گورکانی آخرین پادشاه سلسله ی گورکانیان اداره می شد و این قلعه صحنه ی اصلی این شورش شد، اما این شورش دوامی چندانی نیافت و در هم شکسته شد.

با پیروزی قوای انگلیس، قلعه ی سلیمان نام خود را بار دیگر بدست آورد و به اردوگاه ارتش انگلیس بدل گردید، شاید بازی تاریخ برای حضور نیرو های بیگانه در این قلعه ی تکرار شد، روزگاری نیروهای افغان و فاتح دهلی این قلعه را بنا کردند و در آن ساکن شدند و این بار هم انگلیسی میهمان این قلعه تاریخی بودند. با این حال، اقامت یگان های نظامی بریتانیایی مدت زیادی به طول نینجامید مو با خروج یگان های نظامی این قلعه به عنوان زندان مورد استفاده قرار گرفت. البته موقعیت و ساختار شکل گیری قلعه در تبدیل شدن آن به پایگاه نظامی و زندان دارای نقش مهمی است، که در ادامه به بخش های مختلف معماری آن خواهیم پرداخت.

قلعه ی سلیمان یا سلیمان گرا پلانی مثلثی شکل دارد، که با دیوار های قطور و مستحکمی احاطه شده، به نوحی با گذشت چندین قرن همچان این قلعه ، دژی مستحکم و استوار به شمار می آید، دیوار های ضخیم این قلعه را از سنگ های تراش خورده ای ساخته اند. هرچند قسمت های مختلف قلعه طی سال های گذشته، مرمت و بازسازی شده اند و قسمت های مختلف بنا تغییر کرده است، اما در واقع اسکلت اصلی سازه همچنان پا برجاست. در بخش هایی از این قلعه گردشگران می توانند سنگر های سنگی این بنا را مشاهده کنند.

یکی از بخش های قلعه ی سلیمان که در اواخر دوران گورکانی بنا شده است، پل قوس دار زیباست، که قلعه ی سلیمان را به قلعه سرخ یا لال قلعه متصل می نماید. براساس اطلاعات موجود در خصوص این پل، بهادر شاه ظفر دستور احداث پل را صادر می کند و دو قلعه تاریخی مجاور به هم متصل می شوند به همین خاطر این پل و دروازه های ورودی قلعه ها را هم دروازه ی بهادر شاه می نامند.اگر به خاطر داشته باشید، گفتیم که اورنگ زیب پادشاه گورکانی (محی الدین محمد ششمین پادشاه و ملقب به عالمگیر و پسر شاه جهان)، این قلعه را به زندان تبدیل کرد، درگیری و جنگ اورنگ زیب با برادرانش بر سر پادشاهی با پیروزی او همراه بود ، اما او پس از نشستن بر تخت پادشاهی دست به پاک سازی قدرت زد و در این میان به مراد بخش برادر حامی اش نیز رحم نکرد، و او را در قلعه سلیمان زندانی نمود و سپس دستور قتل وی را صادر کرد و این اتفاق باعث شد که قلعه سلیمان در خلال سلطنت اورنگ زیب، به زندان درباریان و خانواده ی سلطنتی گورکانی تبدیل شود. بازی تاریخ به گونه ای رقم خورد که این قلعه در زمان انگلیسی و پس از شکست شورش هند، زندان بهادر شاه ظفر آخرین پادشاه دودمان گورکانی شود و بسیاری در متون تاریخی این قلعه را با برج لندن و محکومیت زندانیان اعدامی ایالتی در آن مقایسه کردند. در خلال سال های 1945 تا 1947 و پیش از استقلال هندوستان این قلعه تاریخی زندان فعالین سیاسی و مبارزین استقلال بود و پس خروج بریتانیا و و استقلال این کشور، قلعه سلیمان را به پاس رشادت ها و کشته شدگان جنبش استقلال در این زندان به Swatantrata Senani Smarak می خوانند. این بنای تاریخی یکی به عنوان یکی از میراث های شناخته شده هندوستان در سازمان یونسکوست، که البته این اتفاق داستانی با تلاش های گسترده در حفظ و نگهداری قلعه صورت گرفت، چار که کاربرد نظامی این قلعه تا دو دهه پیش در اختیار نظامیان هند بود و عدم خروج آنها مانع از به رسمیت شناختن آ ن به عنوان یک اثر بین المللی بود.

قلعه ی سلیمان یا همان سلیمانگرا در کنار لال قلعه یا همان قلعه سرخ، مجموعه ی بی نظیر تاریخی را شکل می دهند که از مهمترین جاذبه های گردشگری دهلی می باشند، پیشتر قلعه سرخ و قسمت های مختلفی از آن را معرفی کردیم و قلعه ی سلیمان هم بخش دیگری از این مجموعه ی تاریخی و ارزشمند به شمار می آید، که با هم با بخش های مختلف آن آشنا شدیم.