به دلایل مختلف بهترین انتخاب برای شروع سفرمان در شهر زیبای زنجان، بازار سنتی و قدیمی این شهر است، بازاری که قدمت و دیرینگی تاریخی اش به اوایل دوران قاجاریه می رسد و اگر در مسیر 2safar به شهر های مختلف ایران با ما همراه بوده باشید، چرایی تاکید بر دوران اولیه قاجار را بهتر متوجه می شوید. با این وجود وقتی در معرفی یک بنا تاریخی به یک دوره ی خاص اشاره می کنیم، نمی توان به یک سبک خاص اشاره کرد، چرا که معماران و بزرگان آن دوره ی تاریخی دور هم جمع نشدند که برای تفاوت به دوره ی پیشین المان های خاصی را مد نظر قرار دهند، بلکه در هر دوره ی تاریخی به واسطه ی پررنگ شدن اولویت های یک فرهنگ خاص که تحت تاثیر بزرگان آن بوده است، برخی از المان های معماری پررنگ تر می شود و گردشگران در دوره های مختلف با تکنیک های معماری متفاوتی روبه رو هستیم، کم رنگ یا پرنگ تر می شوند.
در دوره ی قاجاریه هم با تثبیت پیدا کردن خاندان قاجار و با توجه به تغییرات فرهنگی ما شاهد پررنگ و کم رنگ شدند المان های معماری مختلفی هستیم، در اوایل دوران قاجار هنوز می توان تسلط معماری رایج در عهد صفویه را با تغییرات اندکی مشاهده کرد، که در دوره های بعد کم تر وکمتر شد، به گونه ای که در اواخر دوران قاجار ما شاهد معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی هستیم که بخش های پر زرق و برق تر معماری ایرانی به چشم می خورد.
با همه ی این اوصاف بر اساس آنچه که در بازار بزرگ زنجان شاهد آن هستیم، باید هویت معماری این بازار را متعلق به اوایل دوران قاجاریه بدانیم، همان طور که بر اساس اطلاعات موجود در خصوص این مجموعه ی وسیع، سنگ بنای اولیه بازار در دوران آغا محمد خان قاجار بنیانگذار و اولین پادشاه سلسله ی قاجار گذاشته شد و با توجه به پادشاهی کوتاه مدت خواجه ی تاجدار(آغا محمد خان)، روند تکمیل بازار در دوران پادشاهی دومین پادشاه قاجاریه یعنی فتحعلی شاه(باباخان) قاجار رخ داد و در تمام دوران قاجار بخش های مختلفی به این بازار اضافه شد، به گونه ای که آخرین بنا های ساخته شده ی این بازار متعلق به دوران پادشاهی محمد علی شاه قاجار بوده است.
برای رفتن به بازار زنجان باید به مرکز شهر و بافت قدیمی زنجان بروید در آنجا از وروودی های متعددی شما را به یکی از راسته ها و بازار های این مجموعه ی وسیع می رساند، هنگامی که در این بازار قرار می گیرند، تصورش را هم ندارید که در طولانی ترین بازار سنتی ایران قرار دارید، بازاری که با راسته های فرعی و اصلی اش، در کنار سرا ها و قیصریه ی آن یکی از وسیع ترین بازار های سنتی ایران به شمار می آید، که به هنر نمایی معماران ایران همچنان زیبا و دلنشین است، البته باید این را در نظر داشت که با توجه به گذشت زمان این بازار و معماری و ساختار آن خواستنی تر و تماشایی تر می شود. با ما در این مسیر همراه باشید تا با بخش های مختلف این مجموعه تاریخی و تجاری آشنا شویم.
در ادامه آشنایی با بازار سنتی شهر زنجان، شما را با راسته ها، بازار ها و بخش های مختلف این مجموعه ی قدیمی و بزرگ آشنا می کنیم. بازار زنجان طولانی ترین بازار سنتی سرپوشیده ی ایران است، که در این مجموعه، راسته های متعدد اش یکی از ویژگی های بارز آن به شمار می رود، به طور کلی راسته های اصلی این بازار را می توان راسته های زرگر ها، راسته ی کفاش ها، راسته ی بزاز ها و راسته ی سراج دانست، که البته این ها تنها راسته های بازار زنجان به شمار نمی آیند، بلکه تعداد دیگری از راسته ها وجود دارند که که اصناف مختلف و جدید در آن فعالیت دارند، اما آن راسته های اصلی را می توان قدیمی ترین راسته های بازار زنجان دانست.
بازار زنجان با برخورداری از 940 مغازه بزرگترین مجموعه تجاری را تشکیل می دهد که در خلال سالیان و متمادی قلب تپبنده ی این شهر در مسیر جاده ی ابریشم بوده و امروزه هم علاوه بر اهمیت تجاری و مالی اش، برای گردشگران و مهمانان این شهر تاریخی، جایگاه مرکزی برای خرید و شناخت بهتر زنجان محسوب می شود. هنگامی که وارد بازار زنجان می شوید، با اصطلاح بازار بالا و پایین رو به رو خواهید که هر دو اینها مجموعه بازار هستند هستند اما به واسطه شکل قرار گرفتن شان این دو بازار بالا و پایین می نامند، البته بازار پایین هویت بومی تر و محلی تر داشت، چرا در بخش هایی از این بازار تولیدات محلی زنجان و مناطق اطراف آن عرضه می شد، البته متاسفانه امروزه گردشگران در معدود مغازه های این بازار می توانند، تولیدات و محصولات محلی را در آن جا پیدا کنند و این بخش از بازار هم مانند بسیاری از بازار های سنتی کشور، به مرکزی برای تولیدات خراجی تبدیل شده است و رنگ و بوی محلی کمتری را می توان در آن جا مشاهده کرد.
اما مهمترین ویژگی ها که در بازار زنجان پیش روی گردشگران قرار دارد، ماهیت سنتی بازار، معماری آن و فضا و محیط سنتی است که گردشگران را به سوی خود می کشاند، تجربه حضور در یکی از بازار های سنتی ایرانی ، شما را در هر شهر و دیاری که باشید، به سوی بازار های سنتی و قدیمی می کشاند، فضا و محیط این بازار ها تحت تاثیر پر رنگ، معماری ایرانی برای شما جذاب است، معماری ایرانی به فضای بازار سنتی هویت ایرانی، در کنار المان های بومی تنوع پیدا می کنند و از این رو گردشگران در این فضا ها می توانند اوقات لذت بخشی در کنار خرید اجناس داشته باشند. از دیگر ویژگی های بازار سنتی زنجان وجود محصولات سنتی و صنایع دستی زنجان است، که دیدن و به سوغات بردن آنها از جمله تفریحات گردشگران در این بازار محسوب می شود، بازار سنتی زنجان با معماری فاخر و زیبایش از جمله بازار های ماندگار و خاطره انگیزیست که شما در آن حضور داشته است.
در این بازار سنتی ، مسجد های قدیمی متعدد(مانند مسجد آقا شیخ فیاض، مسجد میرزایی، مسجد چهل ستون، مسجد آقا سید فتح الله و مسجد جامع و.. )، راسته های مختلفی وجود دارند که در کنار قیصریه ی بازار می توانند از جمله جاذبه های دیدنی و جذابی باشند که شما می توانید آنها را مشاهده کنید.
