خانه ی آصف وزیری سنندج

به هر شهری از ایران که قدم می گذاری، خانه های ایرانی همیشه ی پای ثابت جاذبه های گردشگری هستند، مکان هایی زیبا و باشکوه که بهترین نقطه برای نمود هنر معماری ایرانی است که مانند بسیاری از هنر های ایرانی، در هر گوشه از این سرزمین نقش و نگاری دیگری به خود می گیرد اما باز هم طرحی از این سرزمین به شمار می آید. شاید قوی ترین رشته هم پیوند میان نواحی و مناطق مختلف ایران را هنر معماری دانست، هنری که در خدمت طبقات بالای جامعه قرار داشته و امروزه بخش مهمی از فرهنگ مناطق مختلف ایران را در خود جای می دهد و نقشی کلیدی و هویتی پیدا می کند.

خانه ی آصف در خیابان شاپور و نزدیک به مسجد دارالاحسان یکی از همین خانه های ایرانی است که امروزه به عنوان خانه کرد از آن یاد می شود و موزه مردم شناسی کردی است(که در ادامه مسیر 2SAFAR به معرفی آن خواهیم پرداخت). این خانه تاریخی متعلق به آصف وزیری است که البته به واسطه اهمیت و جایگاه این فرد و همچنین توسعه و ساخت ساز بیشتر در دوره ی ایشان به نام او معروف است، وگرنه آصف وزیری این خانه را از جدی پدری اش دارد، زمانی که در خلال سلطنت صفویه، خاندان اردلان شهر سنندج را سامان می دهند، فردی به نام میرزا عبداله به درخواست اردلان ها راهی سنندج می شود و وزیر والی کردستان می گردد، به همین دلیل نام وزیری بر روی خانواده ی او باقی می ماند، اما آصف از نوادگان او بود، که در دوران قاجار به وزارت کشور رسید و بیشتر ساخت و ساز ها در این عمارت هم در دوران او انجام گرفت.

میرزا علی نقی یا همان آصف بخش های دیگری را به بنای اولیه عمارت افزود چرا که بخش هایی مانند قسمت های شمالی عمارت از جمله اتاق ها، تالار تشریفات و قسمت های شمالی و شرقی عمارت در دوران صفویه ساخته شده بودند و سبک و المان های معماری رایج در آن دوره تاریخی را هم می توان در آن قسمت های خانه دید. قسمت های دیگری هم دردوران زندگی آصف وزیری به این عمارت اضافه شد و شکل کلی عمارت بر گرفته از این دو دوره ی ترایخی است، هرچند که در دوران پهلوی هم بخش های دیگری به این عمارت اضافه شد، اما هویت معماری بنا برگرفته از آن دو دوره ی تاریخی است، که البته هویت معماری قاجاریه به واسطه یوجود بافت های قدیمی تر تا حدود به باوفت قدیمی نزدیک شده است.

با این حال، همان طور که پیشتر گفتیم، معماری ایرانی از هر گوشه از این سرزمین که باشد، باز هم نمودی از المان های کلان معماری ایرانی و البته در این عمارت نبوغ مهندسی را هم باید هنر معماری این بنا اضافه کرد. شکل، فرم، ساختار و جا نمایی بنا ها در این عمارت به گونه ای است که با شرایط اقلیمی و سرمای هوای زمستان های سنندج همخوانی دارد و هنر معماری ایرانی باز هم در گوشه ای دیگر ظرافت های هنری اش را به رخ کشید. در ادامه ی مسیر 2SAFAR به این عمارت با بخش های مختلف معماری و همچنین موزه مردم شناسی یا همان خانه ی کردشهر سنندج اشنا خواهیم شد.

خانه ی آصف در شهر سنندج به واسطه ی زیبایی های معماری و هویت تاریخی اش امروزه به عنوان خانه ی کرد پذیرای گردشگران این شهر می باشد. این خانه ی تاریخی از سال 1375 یکی از آثار ملی ایران شناخته شده است و مشخصه ی اصلی آن نیز معماری بناست که متعلق به دوره های صفویه، قاجاریه و پهلوی است و از این رو بهترین انتخاب برای خانه کرد و موزه ی مردم شناسی مناطق کردنشین به شمار می آید.

پیش از آنکه موزه ی مردم شناسی این خانه تاریخی را برای شما معرفی کنیم، ابتدا تصویر ذهنی شما را نسبت به معماری و هنر های بکار رفته در این خانه ی تاریخی روشن می کنیم. گردشگران در خانه ی آصف وزیری می توانند هنر های کاشی کاری، گچ بری، مقرنس کاری، کاربندی و اورسی کاری های باشکوهی را از نزدیک مشاهده کنند، این هنر های معماری در کنار هم به این مجموعه ی تاریخی روح و زیبایی بسیاری بخشیده است که بدون شک در استان کردستان برای گردشگران مکانی فوق العاده به شمار خواهد رفت. هنگامی که گردشگران در مقابل در وردی عمارت قرار می گیرند، و از دالان و هشتی مقابل درب ورودی داخل این خانه می شوند، هویت و ساختار این عمارت تاریخی برای یشان دلنشین خواهد بود، به گونه ای که در هر بخش و گوشه ای می توانند ذوق و نبوق سازندگان این خانه ی زیبا را ببینند.

اولین چیزی که به چشم گردشگران دیدنی خواهد بود، حیات های بیرونی و اندرونی متعددی است که به این خانه تاریخی جلوه ای زیبایی بخشیده اند. در قسمت شرقی خانه، ایوانی سراسری با ستون های زیبای آجری و در ها و پنجره های اروسی لذت حضور را خانه های قدیمی را تداعی می کنند، لذتی که حتی بدون تجربه کردن زندگی در آن برای ما شرقی ها پیوندی با هویت و گذشته ی مان به شمار می آید. از جمله بخش های زیبای این خانه حمام عمارت و شاه نشین خانه است که بیشترین هنر نمایی هنرمندان در آن ظهور کرده و گردشگران می توانند زیبایی های معماری ایرانی را در آنجا مشاهده کنند.

اما در سال 1376 با انجام پروژه مرمت و بازسازی این خانه، سازمان میراث فرهنگی استان کردستان، موزه ی مردم شناسی و خانه ی کرد را این عمارت باشکوه و بنا کرد، این موزه برای نشان دادن گوشه و کنار عناصر فرهنگی زندگی مردم کرد، یکی از بهترین موزه های مناطق غرب کشور محسوب می شود و گردشگران می توانند در قسمت های مختلف این بنا بخش های مختلف موزه را ببینند.نگارخانه، غرفه ی زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، بخش کشاورزی، مشاغل و هنون، بخش اسناد تاریخی، اتاق خان، قسمت لباس ها و پوشاک ، صنایع دستی، زندگی روستایی، آشپزخانه ، کتابخانه و عکس های مستند از تاریخ زندگی مردم کرد از جمله بخش های این موزه است.

بخش هایی که اجزای مختلف زندگی مردم کرد، فرهنگ و اشکال مختلف اجتماعی آنان را در ویترین زیبا با نام خانه کرد در معرض دید گردشگران قرار می دهد و گردشگران در می توانند در این عمارت با شکوه و تاریخی درک بهتری نسبت زندگی مردم کرد پیدا کنند.