جاذبه های گردشگری ایران - مسجد هفتادو دو تن مشهد
در سفر به مشهد و دیدن جاذبه های گردشگری متعدد این شهر تاریخی، به مسجدی در نزدیکی بازار بزرگ مشهد می رسیم، که امروزه آن را مسجد هفتاد و تن می نامیدند، مسجدی تاریخی و زیبا که گرد، کهنگی بر قسمت های مختلفی از آن نشسته و بخش هایی از این بنای تاریخی تخریب شده ، که خوشبختانه طی چندین دهه ی گذشته با مراقبت و مرمت های صورت گرفته از این بنا، در حال حاضر بنایی سرپا و مسجدی زیباست و یکی از جاذبه های گردشگری شهر مشهد به شمار می آید. پیش از انقلاب به این بنا مسجد شاه هم می گفتند، که پس تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران از این مکان تحت عنوان مسجد هفتاد و دو تن نام می برند. اما این همه داستانِ مسجد هفتاد و دو تن نیست و 2safar روای بخش های از تاریخ و زیبایی های این مسجد خواهد بود، با ما باشید.
این مسجد در ابتدا به نیت چنین مکان مذهبی و عبادی ساخته نشد، بلکه این بنا مقبره ای بر سر مزار امیر غیاث الدین ملکشاه بود که در دوران شاهرخ میرزا بنا شد. اما در طول تاریخ که دلیل آن مشخص نیست و تنها حدس وگمان هایی وجود دارد، به مسجدی تبدیل شد و به یکی از مکان های مذهبی شهر مشهد بدل شد. در نتیجه تا این جای داستان، فهمیدیم که این مسجد اثری متعلق به عصر تیموری است و شاهرخ میرزا بانی ساخت این بنای زیبا بوده و مقبره ی امیر غیاث الدین ملک شاه تیموری گورکانی هم در این جا دفن شده و بر این اساس تاریخ ساخت بنا که در سال 855 هجری قمری بوده، صحیح است.
مساحت تقریبی مسجد در حدود 660 عنوان شده و بر اساس مشخصه های اصلی معماری بنا می توان آن را اثری تیموری دانست که در دوران صفوی هم بازسازی هایی بر روی بنا ایجاد شده که بخش هایی از آن متاثر از معماری عصر صفویه شده است، با این حال، مسجد هفتاد و دو تن بنایی تیموری است که المان های معماری عصر تیموری را به بخوبی می توان در این بنا مشاهده نمود. قلمرو اصلی حکومت تیموریان در نواحی شرقی، شمال شرقی ایران و آسیای مرکزی بود و سمرقند محوریت این قلمرو به شمار می رفت، اما شهر مشهد با واسطه ی قرار داشتن آرامگاه علی بن موسی الرضا از احترام بسیاری برخوردار بود، معماری کمال یافته دوران پیش از تیموری در ایران، در عهد تیموری نمود هایی بیشتری پیدا کرده و ساخت بنا های زیبا و خاص یکی از مشخصات این دوره از تاریخ ایران بود. از این رو، در این سبک از معماری المان هایی برجسته وجود دارد که به راحتی می توان شکل، ساختار و هویت معماری مسجد هفتاد دو تن را تشخیص داد.
این مسجد با آن دو برج کناری که امروزه از آن تحت نام دو مناره ی سر شکسته یاد می شود، بنا های عصر تیموری را در ذهن متبادر می کند. از دیگر مشخص های بارز این مسجد که از المان های معماری تیموری نیز به شمار می رود، کاشی کاری های معرق است، که در کمال هنرمندی، بسیار تماشایی و دیدنی هستند. گردشگران در این بنای زیبا می توانند، علاوه بر دو مناره ی سر شکسته ، که از المان های مشخص آن دوره تاریخی است، یک ایوان وسیع و گنبد دو پوسته ای را هم مشاهده کنند، گنبدی که شکل و ساختار ساخت آن در دیگر مناطق تحت حکومت تیموریان به چشم می خورد. این بنا از بخش ها و اجزایی مختلفی شکل گرفته که هر کدام مانند زنجیری محکم هویت معماری ایرانی از دوره های مختلف به عصر تیموریان رسانده، اجزایی زیبا و بی نظیری که هر کدام چشم گردشگران را به خود خیره می کنند و گردشگران در کنار این زیبایی بصری می توانند درک نزدیک تری از معماری رایج در عهد تیموری داشته باشند.
