در معرفی جاذبه های گردشگری شهر خرم آباد شما را با قلعه ی تاریخی فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست آشنا کردیم و اگر به یاد داشته باشید گفتیم که در این قلعه تاریخی دو موزه ی مهم در شهر تاریخی و زیبای خرم آباد از سوی سازمان میراث فرهنگی ایجاد شده که خود آنها هم از جاذبه های گردشگری و دیدنی شهر خرم آباد و قلعه ی فلک الافلاک به شمار می آیند . به همین خاطر این دو موزه بخشی بازدید قلعه است که در این جا شما را با آنها آشنا می کنیم.
موزه ی مردم شناسی لرستان را باید از نزدیک دید تا درک بهتری نسبت به قوم لر پیداکنید. موزه های در هر کجای دنیا ویترینی شکیل و زیبا برای معرفی تاریخ، هویت، فرهنگ و تمدن یک منطقه، شهر و کشور است و به همین خاطر یک مجموعه مهم به لحاظ فرهنگی به شمار می آید، متصدیان موزه ها با توجه به اهداف مختلف، پیام های خاص و روشنی را در قالب به نمایش گذاشتن آثار مختلف مربوط به موزه انتقال می دهند و مخاطب آن پیام هم بازدید کنندگانی هستند که برای کنجکاوی، تماشا، تجربه و یا سرگمی به موزه های می روند و در مسیر مورد اهداف موزه قرار می گیرند.
موزه ی مردم شناسی لرستان هم یکی از همین موزه هایی است، که معرف فرهنگ، تاریخ و تمدن این ناحیه محسوب می شود. دیرینگی موزه ی مردم شناسی لرستان به دهه ی 1350 باز می گردد، دورانی که با تلاش های رسمی از سوی حکومت پهلوی مدن سازی شهر و مناطق مختلف ایران جدی تر پیگیری می شد و موزه هم در همین دوران در بخشی از تالار های قلعه فلک الافلاک تاسیس شد. با وقوع انقلاب موزه به کار خود ادامه داد، اما وقوع جنگ و نزدیکی مرز های غربی فعالیت موزه را تا سال 1367 و پایان جنگ ایران و عراق به تعویق انداخت. موزه ی مردم شناسی لرستان در دهه ی 1380 برای مدتی تعطیل و در اواخر آن دهه با انجام بازسازی و مرمت بخش هایی از قلعه که مرتبط به این موزه بود، موز ی مردم شناسی لرستان بار دیگر فعالیت خود را از سر گرفت و امروزه در قالب چندین غرفه گردشگران را با فرهنگ و هویت استان لرستان آشنا می سازد.
لر ها یکی از اقوان ایرانی هستند که دیرینگی و قدمت تاریخی آنان مانند دیگر اقوان ایرانی به دوران باستان باز می گردد و همان طور که کوروش کبیر پادشاه افسانه ای ایران می گوید، او بر ملت ها و اقوام گوناگونی حکومت کرده است و لر ها هم بر اساس آثار و بقایای مختلف فدمت و دیرینگی هویتی و فرهنگی شان را متعلق به دوران باستان ایران می دانند، که در نواحی غرب، جنوب غربی و دیگر بخش هایی از ایران پراکنده شده اند. به همین خاطر گردشگران در قلعه ی فلک افلاک بخش های مختلف از شیوه و سبک زندگی مردم لر در ناحیه خرم آباد را شاهد خواهند بود، در این قسمت، پوشاک، لوازم تزئینی، ابزار کار، المان های هویتی مشخص و برجسته ی قوم لر در ویترینی های جدا از هم به نمایش گذاشته شده اند و مانند دیگر موزه های مردم شناسی هم مانکن هایی با پوشش های محلی و لری در حال انجام امورات مختلف مردم در دوران تاریخی این بخش از ایران هستند، دیدن موزه به عنوان بخشی از سفر شما به شهر خرم آباد نه تنها خالی از لطف نیست، بلکه جذابیت و تماشایی بودن آن لذت سفرتان را بیشتر خواهد کرد.
در ادامه ی معرفی موزه های مستقر در قلعه فلک افلاک ، پس از موزه ی مردم شناسی لرستان به موزه باستان شناسی این شهر و این استان می رسیم، موزه ی مردم شناسی در دهه ی 1350 هجری شمسی و در دوران حکومت پهلوی دوم ایجاد شد و موزه ی باستان شناسی این شهر در دژ شاپور خواست به صورت رسمی در سال 1376 افتتاح شد اما فعالیت این موزه به دلایل مختلف به تعویق افتاد که در 2safar می توانید با فعالیت ها و قسمت های مختلف این موزه آشنا شوید.
لرستان به لحاظ تاریخی و دیرینگی تمدنی، در پهنه ی جغرافیایی قرار گرفته که می توان آن را از مناطق کهن جهان دانست، نواعی غربی زاگرس و فلات ایران طی چندین هزار سال گذشته یکی از سکونتگاه های اصلی تمدن بشری به شمار می رفته و حکومت های باستانی مختلفی در این نواحی آمد و شد داشتند. از این رو، باستان شناسان و تاریخ شناسان مختلفی طی دو قرن گذشته، آثار و بقایای متعددی از از تمدن های باستانی را در این ناحیه کشف کرده اند. اگر با ما در سفر به این استان همراه بوده باشید، در معرفی شهر لرستان به دیرینگی تاریخی این خطه اشاره کردیم و گفتیم که باستان شناسان طی کاوش های متعدد آثار اقوام و تمدن هایی از گاسی ها، الیپی ها، لولوبیان، ایلامی ها، ماد ها، هخامنشی ها و ساسانیان را در این ناحیه کشف کرده اند، که بسیاری از آن ها را می توان در موزه های معبر و به نام دنیا و ایران مشاهده کرد.
از این رو، به دلیل عدم وجود یک موزه ی تخصصی و کارآمد باستان شناسی در لرستان، بسیار از آثاری که دزدیده و به خارج از ایران برده نشدند، به موزه ی ایران باستان در تهران و حتری برخی موزه های باستان شنناسی معتبر انتقال دادند. بنابراین با افتتاح موزه باستان شناسی حفظ آثار باستانی و تاریخی در این استان مورد توجه قرار گرفت، اما از سال 1376 یعنی سال افتتاح موزه تا سال 1378 به دلیل عدم امنیت و وجود امکانات لازم عملا موزه فعالیتی نداشت و در سال 1378 هجری شمسی موزه ی باستان شناسی لرستان در قلعه تاریخی و زیبای فلک الاافلاک در معرض بازدید گردشگران قرار گرفت.
در قسمت موزه ی باستان شناسی لرستان در قلعه، 12 ویترین تعبیه شده که در این ویترین ها آثار باستانی و تاریخی در معرض دید گردشگران قرار دارد، گردشگران در این موزه می توانند بقایای باستانی مختلفی مانند ابزار های سنگی متعلق به چندین هزار سال قبل را از نزدیک ببینند، همچنین سفالینه های این موزه هم بخشی از قدیمی ترین آثارش محسوب می شوند که در کنار اسکلت های انسان های اولیه، سازه های مفرغی و مهره های سنگی آثار باستانی این موزه را تشکیل می دهند. از سوی دیگر در این موزه اشیاء تاریخی متعلق به دوران پس از اسلام هم قابل مشاهده است، با این حال مهمترین رخ داد باستان شناسی این موزه انتقال آثار ارزشمندی بود که در یکی از غار های لرستان در سال 1391کشف شد، که روح تازه ای به این موزه ی کوچک داد.
از سوی دیگر، بسیاری از اشیاء و آثار موجود در این موزه را آثار ربوده شده توسط قاچاقچیان تشکیل می دهد که از سوی نیرو های مرزی و امنیتی کشف شده اند. از این رو، گردشگران با موزه ای باستانی و تاریخی کوچکی رو به رو هستند، که لذت سفر به استان لرستان شهر خرم آباد را برایشان بیشتر می کند.
