پل شادروان خوزستان

در مسیر بازدید ِ جاذبه های تاریخی شهر شوشتر هنگامی که از روی پل مدرن آزادگان به سمت شهر جدید شوشتر حرکت می کنید، به موازات پل یکی از مشهور ترین پل های ایران و جهان را خواهید دید. پلی که علاوه بر داستان ها و تاریخ نهفته در میان پایه ها و دهانه هایش، اثری زیبا، کاربردی و با اصالت است، اثری که می تواند نمونه ای فاخر از قدرت، اقتدار و انسان دوستی در عصر باستان باشد.

این پل، همان پل معروف شادروان است که بخشی از تاریخ این سرزمین را تشکیل می دهد. پل شادروان که امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شوشتر میزبان گردشگران و میهمانان این دیار است، یکی از آثار به جای مانده دوران ساسانی است، که با رخداد های سیاسی شهرتی بیشتر یافت. ساخت این اثر ماندگار به دستور شاپور اول فرزند اردشیر بابکان موسس سلسله ی ساسانی است. شاپور اول، یکی از بزرگ ترین و خوشنام ترین پادشاهان ساسانی است که قلمرو امپراتوری بزرگ ساسانی را به شمال قفقاز و مناطقی از روسیه امروز رساند، بزرگترین نبرد شاپور اول فتح ارمنستان بود که ایران را با رومیان همسایه می کرد، ایران در دوران شاپوراول از شمال، تمامی سواحل غربی دریای خزر را در اختیار داشت، عراق و اردن امروز و پاکستان و افغانستان و بخشی از شبه قاره هندوستان را هم تحت قلمرو ساسانیان درآورد.

اما داستان شادروان حکایت تاریخی است که در میان جنگ ها و خونریزی ها، اثری ماندگار و انسانی را خلق کرده است. شاپور اول در نبرد با والریان قیصر روم به پیروزی می رسد(2safar در سفر به شیراز ، به معرفی مجموعه ی باستانی نقش رستم پرداخت که در یکی از سنگ نگاره های این مجموعه ی باشکوه پیروزی شاپور اول بر والریان امپراتور روم به تصویر کشیده شده است و شما برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آن بخش مراجعه کنید) و پس از اسارت امپراتور روم و سپاهیانش ، شاه ایران به جای اعدام و یا هرگونه خونریزی، وی را به ساخت این پل در شوشتر می گمارد و در کنار آن مجموعه ای از فعالیت های عمرانی را به وی می سپارد. هرچند در برخی از نوشته های تاریخی، از این امور به عنوان شرط آزادی وی یاد شده است.

از این رو، برخی پل شادوران را به واسطه ی ساخت وطراحی توسط رومیان، پل قیصر هم می نامند. این پل روایت گر تاریخی پرشکوه است که گردشگران را مجذوب خود خواهد کرد. ساخت، طراحی و ساختار پل نمودی رومی دارد و روند ساخت آن هم توسط مهندسین رومی صورت گرفته است. این پروژه بزرگ تنها پلی ساده برای عبور از آب نیست بلکه مجموعه ای هوشمند از درایت سازندگان این اثر تاریخی به شمار می رود.

شهرت پل شادروان به گونه ای است که بسیاری از تاریخدانان و سیاحان معروف دنیا در سفرهایشان به ایران، از آن دیدن کرده اند و در سفرنامه هایشان از آن سخن گفته اند. بدون شک، ساخت این پل توسط والرین و اسیران رومی، یکی از داستان های جذاب تاریخ و از دلایل شهرت این پل به شمار می رود. با این وجود، خود پل، سازه و ساختار احداث آن هم برای گردشگران جذابیت خواهد داشت، چرا که بقایای این اثر یکی از قدیمی ترین پل های بزرگ جهان را به نمایش می گذارد، با ما در کنار شادروان همراه باشید، داستان ادامه دارد.

در کنار داستان تاریخی پل شادروان ، سازه و ساخت بقایا باقی مانده ی پل برای گردشگران از جذابیت بالایی برخوردار است، بقایای که یکی از قدیمی ترین پل های بزرگ تاریخ را در معرض دید عموم گذاشته و گردشگران می توانند دهانه ها و پایه های باقی مانده از این اثر را از نزدیک ببینند.

پل شادروان پائین تر از بند میزان قرار دارد که بر روی رود شطیط واقع شده است، رودی که پس از عبور از شوشتر که در ادامه ی رود گرگر است دوباره به کارون می پیوندد. از نقاط قابل توجه در کنار پل شادروان سنگ فرش کف رودخانه است، سنگ های تراش خورده ای که با بست های فلزی در کنار هم قرار گرفته اند. پل شادروان هنوز هم کارکرد اولیه خود را حفظ کرده است، این پل مانند دیگر بند ها و پل های سازه آبی شوشتر با ایجاد اختلاف سطح آب امکان هدایت آب به کانال ها و تونل های تعبیه شده را فراهم می کند و این عملکرد انتقال آب به منظور آبیاری و یا رفتن به سمت آسیاب ها را مهیا می کند. این ساماندهی آب در کنار کارکرد تردد و حمل و نقل از روی پل، بخشی از عملکرد پل شادروان بوده است. امروزه گردشگران شاهد بقایای از این پل باستانی هستندکه قسمت های زیادی از آن تخریب شده و بارها در دوران صفویه، قاجار، پهلوی و پس از انقلاب اسلامی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.

طول پل شادروان 500 متر بوده که با 44 دهانه بزرگ و 43 دهانه ی کوچک به هم متصل می شده است.سنگ های لاشه و ساروج مانند دیگر بند های سازه ی آبی شوشتر مصالح اصلی پل به شمار می آیند. در کنار پل شادروان آسیاب هایی قرار داشته که از طریق دهانه هایِ تعبیه شده، آب را برای ایجاد انرژی به داخل چرخ های آسیاب منتقل می کرده است. امروزه از آن پل باشکوه تنها 9 دهانه در قسمت شمالی و 28 دهانه در قسمت جنوبی باقی مانده است. سیلاب های خروشان کارون در کنار قرن ها خاموشی و به خواب رفتگی ، پل شادروان را تخریب کرده و خوشبختانه بقایای اندکی از این اثر باستانی همچنان برجا مانده و پلی زیبا به تاریخ باستان ایران زده است. از دیگر نقاط قابل توجه در سازه ی پل، پی پایه ها و و عرض دهانه ی هاست که هرکدام به ترتیب 7 و 8 متر می باشند که براساس طرح رومی بوده و همچنین بکار گیری بست های فلزی هم از دیگر نشان های رومیان در این پل می باشد.

پل شادروان در کنار دیگر بند ها ، سد ها، پل ها و کانال های سازه ی آبی شوشتر بخشی از میراث بشر در سازمان یونسکو محسوب می شود، میراثی که روایتگر تاریخی عظیم و تمدنی بزرگ است. اما گذشته اینها، لذت دیدن مکانی جدید، با داستانی واقعی و دراماتیک برای گردشگران لذت بخش است و پل شادروان یکی از همین داستان های تاریخی جذاب به شمار می آید. 2safar شما را با جاذبه های تاریخی و داستان هایشان آشنا می کند، با ما باشید.