کاخ شهرداری رشت

جاذبه های گردشگری شهر رشت را اگر تنها از بین مکان ها و بناهای داخلی شهر بخواهیم معرفی کنیم، اولین انتخاب در این شهر، بنای ساختمانی است که طی کمتر از 100 سال اخیر نماد شهر رشت به شمار رفته و میهمانان و گردشگران این شهر، از فضای شهری رشت، ساختمان شهرداری یا کاخ را همواره در خاطر خواهند داشت. شاید در ابتدا در توصیف جاذبه های شهر رشت، تنها المان های محیطی و طبیعی در ذهن متبادر می شوند، اما شهر رشت یکی از شهر های پیشتاز ایران در عرصه مدرن سازی به شمار رود و در تاریخ ایران، بسیاری از تحولات نوین وابستگی هایی به رشت داشته اند.

شهرداری هم از این قاعده مستثنی نیست. پس از پیروزی انقلاب مشروطه در اواخر دوران قاجار مبارزین آزادی خواه این شهر یکی از پیشتازان حرکت های مردمی ایران محسوب می شدند، با تصویب قانون بلدیه در سال 1286 در کنار بلدیه (که اسم شهرداری آن روزگار بود) همراه با شکل گیری شهرداری تهران به عنوان اولین شهرداری ایران، بلدیه رشت هم افتتاح شد. برای شناخت بهتر این بنای تارخی و زیبای شهر رشت که امروزه یکی از مکان های تفریحی و گردشگری شهر رشت است، ابتدا سر گذشت این بنای باوقار و خوش سیما را خواهیم گفت. با تصویب قانون بلدیه انجمنی در شهر رشت برای شکل دادن به این قانون تحت عنوان انجمن بلدیه شکل می گیرد و بزرگان شهر شکل و ساختار کلی اداره ی شهر را تبیین می کنند، اما این شخصیت حقوقی تا سال 1305 فاقد ساختمانی مشخص بود. در این سال یعنی در اوایل سلطنت رضا شاه پهلوی، که موج مدرن سازی و نوگرایی را در این آغاز کرد، بنایی زیبا در شهر رشت ساخته شد ، در سالهای اخیر با ساخت ساختمان جدید شهرداری رشت، این ساختمان به موزه ی بلدیه شهر تبدیل شد.

هنگامی که گرشگران وارد شهر رشت می شوند و از خیابان ها و میدان ها عبور می کنند، اولین چیزهایی که چشم شان را در میدان مرکزی رشت جلب می کند، بنای همین ساختمان شهرداری است، که با نام تالار شهرداری و کاخ شهرداری هم شناخته می شود. معماری بناهای اطراف شهرداری نمایانگر معماری قدیمی شهرهای روسیه بویژه سن پترزبورگ است. از دیگر بناهای تاریخی اطراف کاخ شهرداری می توان به دفتر مرکزی پست گیلان ، ساختمان قدیمی هتل ایران و کتابخانه مرکزی رشت نام برد، از این رو، همان طور که اشاره کردیم، ساختمان شهرداری رشت بر اساس المان های معماری شهر سنت پترزبورگ و بالهام گرفتن از بنای های این شهر ساخته شد، البته به لحاظ تاریخی و جریانات فکری، شهر رشت بسیاری از المان های هویتی اش تحت تاثیر شهر های بزرگ روسیه قرار داشته است که می توان به خواهر خواندگی رشت با سه شهر معروف روسیه از جمله آستاراخان، قازان و مسکو اشاره کرد.

امروزه گردشگران نه تنها به بناهای تاریخی اهمیت می دهند بلکه مسیرهای منتهی به این آثار تاریخی هم برای آنها مورد توجه است. این مسیرها امکان لمس هرچه بیشتر چنین فضا های محلی را ممکن می سازد، از این رو، ساختمان شهرداری در بافتی کلاسیک قرار گرفته که المان های معماری نئوکلاسیک اروپا در آن ها مشهود است. این سبک از معماری در طی قرون 18 و 19 میلادی در اروپا رایج بود که مولفه های معماری یونانی- رومی را می توان در آنها مشاهده نمود، این نوع معماری سبکی با جزئیات فراوان است که بر روی امکانات مدرن پوسته ای کلاسیک کشیده است، نمای کلی بنا با شکل سقف و برج ساعت و جزئیات کناری پنجره های یاد آور بسیاری از بنای های اروپایی است، که این نوع سبک پس از سفر های ناصرالدین شاه قاجار در ایران رواج پیدا کرد. بنای ساختمان شهرداری توسط معماران ایرانی ساخته شد. ساختمان شهرداری در زلزله گیلان 1369 آسیب های های متعددی دید که به سرعت مورد مرمت قرار گرفتند و هویت کلی بنا حفظ شد. در ادامه ی مسیر 2safar در رشت باز هم از این بنای زیبا و نقش آن در شهر رشت خواهیم گفت.

در معرفی شهرهایی مانند تهران، اصفهان، قزوین و دیگر شهر های قدیمی و بزرگ ایران، در 2safar به یکی از شاخصه های شهری اشاره کردیم که در بسیاری از شهر های قدیمی ایران از قرون پیش وجود داشته اند و امروزه هم می توان یکی از نمود های مدرن شهر ها به شمار می آیند. در مطلب کاخ شهرداری 1 در سایت 2safar، اشاره ی کوتاهی به نمادین بودن ساختمان شهرداری رشت کردیم، برای توضیح بیشتر باید عنوان کرد که این ساختمان در خاطرات جمعی مردم و گردشگران امروزین و مسافران قدیمی، یکی از نمادهای هویتی شهر رشت در دوران معاصر است که برای شهروندان شهر حالتی نوستالژیک و خاطره ساز دارد، مردم رشت اوقات بسیاری را کنار ساختمان شهرداری سپری کرده اند و این میدان سال هاست که یکی از محبوب ترین مکان های رشت برای قدم زدن و معاشرت کردن به شمار می رود، از طرف دیگر هم، گردشگران با دیدن این بنا در فضای مجازی یا عکس کاخ، خاطرات سفر به رشت را مرور می کنند و از این رو، در توضیحی ساده این ساختمان سفید رنگ نمادی مدرن از شهر زیبای رشت به شمار می رود و معماری خاص و اروپایی اش آن را برجسته تر ساخته است.

کاخ شهرداری دارای یک برج ساعت است که بنا به اطلاعات ثبت شده در شهرداری رشت، در سال 1308 بر روی ساختمان کاخ نصب می شود. برج ساعت کاخ مانند بسیاری از بنا های اروپایی در روزگار گذشته چشم شهروندان و مسافران را به خود جلب می کرد و امروزه اثری تاریخی و زیبایی اروپایی در دل سرزمینی کهن به شمار می رود. برج ساعت همچنان قلب تپبنده ی این بنای سفید پوش است. سرپرست معماران سازنده ی این اثر زیبا را فردی به نام آرتم سردارف ارمنی بر عهده داشت. اما بر اساس گفته ها و نوشته های تاریخی شهر رشت، بانی این ساختمان فردی به نام میرزا خلیل رفیع بوده است که نخستین شهردار رشت می شود.

ارتفاع ساختمان در حدود 24 متر است و با گذشت نزدیک به یک قرن هنوز ساختار، زیبایی و هویت خود را حفظ کرده و همان طور که پیش تر هم گفته شد، هویت این بنا در مرمت های پس از زلزله رعایت شد.گردشگران می توانند آرم شهرداری رشت که از دوکلید تشکیل شده است را هنوز بر روی در ساختمان ببینند. این تنها توضیحاتی کلی از شکل، تاریخچه و معماری کاخ شهرداری بود، اما وجود و حضور اثری بی جان در ذهن و خاطره ی عمومی شهر به عنوان یکی از المان های هویتی رشت، نکته جالب تر و دیدنی این بنای تاریخی برای گردشگران است.

میدان شهرداری هم در کنار کاخ هویتی نزدیک به این بنا به خود گرفته و نقش مهمی در زندگی رشت بازی می کند. این منطقه به یک مکان ملاقات بسیار محبوب برای افراد محلی است ، بسیاری رخ داد های اجتماعی در این مکان رخ داده و امروز هم شاهد حضور گردشگرانی است، که قدم زنان و چشم دوخته محو تماشای کاخ زیبای شهرداری رشت هستند و در نتیجه می توان عصرهای بسیار شلوغی را در اطراف کاخ و میدان شهرداری مشاهده کرد.