کلیسای مریم مقدس تبریز

ایران سرزمین شگفت انگیزی از تکثر فرهنگی، قومی، زبانی، دینی و نژادی است و برخلاف تلاش های صورت گرفته در دوران مختلف به ویژه در دوران معاصر از دوران پهلوی اول برای تدوین ملت پارس از برش های تاریخی ، این سرزمین به دلیل موقعیت جغرافیایی اش در بطن چهار راه تاریخ قرار داشته و دارد و از این رو، تعداد متعدد و متنوعی از هویت های مختلف در این سرزمین جای داشته اند.

از اولین پادشاهی ایرانی یعنی ماد ها گرفته تا هخامنشیان ، اشکانیان و ساسانیان در دوران باستان و در سلسله های مختلف پس از ورود اسلام شاهد وجود قومیت ها و ادیان مختلفی در ایران هستیم و این تنوع و تکثر هم با وجود تلاش های یکسان سازی قومی و مذهبی، همچنان در این پهنه ی جغرافیایی وجود دارد.

تبریز به عنوان پایتخت آذربایجان یکی از شهر های مهم اقوام آذری زبان است که در این منطقه حضوری دیرپا دارند. اما در همین منطقه ی هم تنوع و تکثر دینی متعددی را شاهدیم و گردشگران در تبریز می توانند از عناصر فرهنگی و تمدنی ادیان موجود در آذربایجان دیدن کنند.

یکی از جاذبه های گردشگری شهر تبریز ، که از بنا های تاریخی و مذهبی این شهر به شمار می رود، کلیسای مریم مقدس است، بنایی که به اقلیت دینی مسیحیان آذربایجان تعلق دارد و مراسم های مذهبی کلیسای حواری ارمنی در این کلیسای تاریخی برگزار می شود.

تاریخ دقیق ساخت کلیسای مریم مقدس مشخص نیست اما از سنگِ قبر ها ، کتیبه ها و همچنین شکل و ساختار معماری آن می توان اطلاعات مهمی در خصوص زمان تقریبی ساخت آن بدست آورد. قدیمی ترین تاریخ نوشته شده بر روی یکی از سنگ قبر های این کلیسا به سالهای 1500 میلادی باز می گردد. اما معماری و ساختار سردر کلیسا به سده هفتم هجری قمری یعنی در حدود سال های 1200 میلادی است، که مقارن با حکومت ایلخانان مغول در ایران است و از آنجا که تبریز پایتخت این حکومت در آن روزگاران بوده، نزدیکی ساخت این بنا به دوران ایلخانی بیشتر است.

اما زلزله تبریز کلیسای مریم مقدس را تخریب می کند و بر اساس کتیبه ی نوشته شده در این کلیسا در دوران صفویه این مکان مقدس مورد مرمت و بازسازی قرار می گیرد، که در معماری این اثر هم تاثیرات سبک عصر صفوی مشهود است. با این وجود ، هویت معماری کلیسای مریم مقدس بر اساس اِلمان های سبک معماری ارمنی(سبک معماری که در مناطق قفقاز جنوبی و ارمنستان امروزی در قرن های هفتم تا نهم میلادی رواج داشته است) است.

کلیسای مریم مقدس با تاریخ و قدمتی کهن یکی از جاذبه های دیدنی تبریز است، آجرکاری ها و نک نمای این کلیسا از ویژگی های معماری بیرونی آن محسوب می شود اما فضای داخلی کلیسا هم بر اساس هویت مسیحی اش شکل و شمایلی روحانی دارد و نقاشی ها و تصاویر زیبای توجه هر ببینده ای را جلب می کند. یکی دیگر از بخش های تاریخی کلیسا ، وجود اولین چاپخانه ی تبریز در حیاط زیبا و درخت کاری شده ی آن بوده که توسط اسقف استپانوس مختاریان در اواخر قرن نوزدهم میلادی و حدود سال 1267 بوده است که برای گردشگران جلب توجه خواهد بود.