جاذبه های گردشگری ایران - کلیسای گریگوری استفان و کلیسای حضرت مریم - همدان
در ادامه معرفی جاذبه های گردشگری شهر همدان به کلیسای آنجلی پرداختیم، اما این کلیسا تنها کلیسای شهر همدان به شمار نمی رود، بلکه در محله ارمنی های این شهر، دو کلیسای دیگر وجود دارد، که یکی متعلق به پروتستان ها و دیگری برای ارتدوکس ها ساخته شده است. کلیسای گریگوری استفان اثری متعلق به سال 1676 میلادی است. بنایی که قدیمی ترین کلیسای همدان است. معماری این بنا اثری برگرفته از المان های معماری تلفیقی است که در کنار مشخصه های آثار مسیحی و ارمنی، نمود هایی از معماری ایرانی را نیز در آن شاهد خواهیم بود هرچند بنای برجامانده از کلیسای گریگوری استفان در اوایل قرن بیستم و در حدود سال های 1311 و1312 مرمت و بازسازی شد اما کلیت بنای اولیه حفظ شده است.
گردشگران در این سازه ی مذهبی، فضای روحانی کلیسا را محیطی ساخته شده از آجر خواهند دید، که هنر گچ کاری نیز در بخش هایی مانند محراب کلیسا در آن بکار رفته است. طاق های پنجره، بالکون و برخی قسمت های این بنا را می توان برگرفته از معماری ایرانی داتست، و همچنین آجر کاری های بکار رفته در این اثر را معماران کلیسا با بهره مندی از الگوهای ایرانی ساخته اند. چرا که بسیاری از کلیسا های ارمنی به واسطه ی تعلق دینی و مذهبی آنان به ارمنیان، الگوی معماری خود را از بنا ها و کلیسای مذهبی در خارج از ایرن جستجو می کنند و همچنین به واسطه ی مسلمان شدن اکثریت ایرانیان، المان های معماری ایرانی کمتر در کلیسا های ایرانی دیده می شود و تنها جزئیات را از معماری ایرانی وام گرفته اند. هرچند همین نکته هم نشاند دهنده ی ریشه های فرهنگی و تمدنی مشترک بسیاری است که گردشگران در کلیسای گریگوری اتفان می توانند مشاهده کنند. بر اساس اطلاعات برجای مانده، این کلیسا توسط تجار ارمنی ساخته شده و اثری است که امروزه گردشگران می توانند از آن به عنوان یکی از جاذبه های فرهنگی، تاریخی و تمدنی شهر همدان از آن دیدن کنند.
در کنار این کلیسا، یعنی در محله ارمنی های همدان، کلیسای دیگری نیز وجود دارد ، که همان طور که گفته شد، این کلیسا متعلق به ارتدوکس هاست، این بنا نیز یکی از آثار تاریخی همدان محسوب می شود که در خلال سلطنت قاجاریه بنا شده است. دو کلیسای حضرت مریم و گریگوری استفان هردو نمونه هایی از بناهایی ساده هستند که جزئینات معماری و تزئینی اندکی در آنها بکار رفته است و تنها تصاویر و تمثال حضرت مسیح و حضرت مریم در بخش های مختلف کلیسا را می توان مشاهده کرد.
اما نکته مهمی که می توان گردشگران را بعد از دیدن این دوکلیسا با آن رو به رو کرد و شاید برخی از آنان هم به آن توجه کنند، بستر مناسب و فراهم جامعه ایرانی در شهر های مختلف برای پذیرش تکثر و تنوع فرهنگی، دینی، مذهبی، قومی و زبانی است و این بستر به واسطه ی قرن ها زندگی مشترک میان هویت متکثر ایرانی است، به نحوی که ارامنه مسیحی در شهری مسلمان دو کلیسای پروتستان و ارتدوکس بنا کردند و این شهر نیز این بنا را به عنوان بخشی از هویت اش پذیرفته است.
