جاذبه های گردشگری ایران - گنبد هارونیه توس مشهد
یکی از بزرگترین حسرت هایی که گردشگران در شهر های مختلف ایران با آن رو به رو هستند و در گوشه و کنار ایران می توان آن را دید ، عدم نوشتاری کردن تاریخ های شفاهی است که برخی از رخ داد های تاریخی نقش روشن سازی را می توانند بازی کنند، اما متاسفانه به دلایل مختلف، تاریخ ایران بسیاری از وقایع و حقایق سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی را نشنیده و نخوانده از دست داده است، که به صورت راز هایی سر به مهر باقی مانده اند، در این میان بسیاری از بنا ها به عنوان نمود های تمدنی و فرهنگی یک دوره تاریخی هنوز پابرجا هستند اما بسیاری از اطلاعات تاریخی در خصوص آن بنا ها را نمی توان از هم تشخیص داد. گنبد هارونیه یکی از این مکان های اسرارآمیز است که گردشگران در شهر تاریخی توس با آن رو به رو هستند.
بنایی آجری و زیبا که از اندک آثار برجامانده از معماری ایرانی قرن ششم هجری قمری است، معماری فاخر و زیبا که هنر نمایی ماندگاری از معماری رایج در آن عهد بوده است. این بنای آجری قدیمی ترین اثر تاریخی شهر توس به شمار می آید و گردشگران در کنار این بنا می توانند ذوق و هنر معماران این سرزمین را در بکار گیری هنرشان شاهد باشند. اما وقتی گردشگران به سراغ تاریخچه ی این بنا می آیند، تنها می توان به برخی از یافته های باستان شناسان و تاریخدانان اشاره کرد و بیشتر باید گفته های مردم این نواحی را بازگو نمود. این بنای آجریِ دلنشین از جمله آثاری است که شناسنامه ی آن در حوادث تاریخی این سرزمین گم شده است.
اگر بخواهیم از نام این بنا شروع کنیم ، بر اساس یافته های باستان شناسان باید ارتباط میان هارون الرشید و این بنا را رد کرد، چرا که بر اساس نام او این بنا را گنبد هارون یا بقعه ی هارون می نامند، یافته های باستان شناسان فاصله تاریخی 4 قرنی را میان دوران زندگی هارون الرشید و ساخت این بنا قائل است و افسانه ها و متل های مردم بومی ناحیه، این بنای آجریِ با وقار را زندانی متعلق به خلیفه ی عباسی می دانند. شاید بسیاری از گفته های تاریخی را نتوان اثبات کرد و یا آرامگاه امام محمد عزالی(زین الدین توسی یا همان امام محمد غزالی فیلسوف ، دانشمند، فقیه و عراف معروف قرن 5 هجری قمری است که یکی از نام آور ترین بزرگان علم عهد خود بود و هنوز هم آثار او را می توان از جمله شاخص ترین آثار متون قدیمی اسلامی دانست، که در زادگاهش توس دار فانی را وداع گفت و محل دفن در کنار گنید هارونیه قرار دارد که تنها تکه سنگی ساده است) بودن این بنا را هم نمی توان صحیح دانست اما هرچه هست ، این بنای زیبا با برخورداری از مشخصه های زیبا شناسی که بر گرفته از معماری ایرانی رایج در عهد ایلخانی است یا اگر بخواهیم تخصصی تری عنوان کنیم، می توان سبک ساخت این سازه ی آجری را متعلق به سبک معماری آذری بدانیم.
جدا از همه ی این موضوعات گردشگران در کنار بنایی تاریخی و زیبا قرار خواهند گرفت و اوقات لذت بخشی را در سفر شان ثبت می کنند، بنایی که برخی آن را آتشکده ای ساسانی می دانند، اما برای بسیاری از گردشگران افسانه ها پیرامون این سازه و زیبایی بصری اش کفایت می کند تا لحظات تماشایی را در کنار گنبد هارونیه داشته باشند.
