جاذبه های گردشگری ایران - قلعه رستم زابل سیستان و بلوچستان
سفر ما به شهر زابل سفری پرداستان خواهد بود، سفری که شما را به نواحی اطراف این شهر تاریخ می کشاند، چرا بسیاری از جاذبه های تاریخی مهم استان سیستان و بلوچستان ، بخصوص شهر زابل در اطراف این شهر قرار دارند. برای شروع در سفرهای کوتاه در نواحی اطراف زابل، رفتن به قلعه ی رستم آغاز جذابی خواهد بود.
در 70 کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل به سمت زاهدان، بقایای یک قلعه ی تاریخی از فاصله ی دور چهره ی کهن سال خود را نمایان کرده است، چهره ای که با تمام ویرانی ها و خرابی هایش همچنان می توان شکوه و عظمت این بنای تاریخی را در قسمت های مختلف چهره اش مشاهده کرد. با رسیدن به قلعه رستم داستان این قلعه تصویری جدی تر به خود می گیرد، بنایی رو به ویرانی که بقایایی تماشایی دارد. این قلعه در منطقه حوض دار قرار گرفته است، مردم محلی این قلعه را به پهلوان اسطوره ای سیستان و بلوچستان نسبت می دهند و بر این باورند که دیرینگی این قلعه به رستم دستان می رسد، اما روایت تاریخی این قلعه شما را با داستان آن آشنا می کند. بر اساس مطالعات تاریخی، قلعه رستم برخلاف نامش قدمت باستانی ندارد و از میان اسطوره ها به تاریخ آن نمی رسید، بلکه قدمت این بنای تاریخی متعلق به دوران سلجوقیان و صفویان است، که بر اساس شواهد مختلف بخش هایی از این قلعه در دوران سلجوقیان ساخته شده و در دوران صفویه هم مرکزیت سیاسی این ناحیه در این بخش قرار داشته است.
در برخی از متون تاریخی، از رئیس رستم و رئیس بهمن به عنوان والیان و خوانین این ناحیه در دوران صفویه نام برده اند و به همین خاطر، سندیت این فرضیه یعنی تعلق تاریخی اش به دوران سلجوقیه و صفویه به واقعیت نزدیک تر است، اما باید به این نکته هم توجه داشت که در اطراف این قلعه تاریخی تپه های باستانی متعدد وجود دارد، که آثار متعدد باستانی از دوران پیش از تاریخ در آن ها کشف شده و سکه های نقره ی متعلق به دوران ساسانیان نیز از جمله بقایای شناخته شده تر این نواحی باستانی هستند، با این حال نسبتی میان آن تپه های باستان و قلعه رستم کشف نشده است. یکی از ویژگی های قلعه رستم وجود بقایای متعددی از ساختار اولیه بناست، که متاسفانه بخش های مختلفی از آن در حال ویرانی است و شاید در سال های آتی با روند پیش رو دیگر کمتر اثری از این قلعه ی تاریخی برجای باشد.
سر در ورودی و برج های دیده بانی و برج های دفاعی اطراف قلعه اولین بقایایی هستند که گردشگران شاهد آنها خواهند بود، بخش هایی از حصار قلعه از میان رفته است، اما همچنان ساختار کلی این قلعه تاریخی پابرجاست. در نزدیکی دیوار های قلعه هم خندق های قلعه تصویری روشن تر را به ما نشان می دهد. وقتی وارد این قلعه ی تاریخی می شوید، المان های معماری و جانمایی قلعه با وجود ویرانی های بخش های مختلف آن قابل تشخیص است، مهمترین بخش آن شاه نشین با ایوان بزرگ وسیع آن است و در بخش دیگر قلعه هم ما شاهد یخدان قلعه هستیم، یخدانی به شکل یخدان های نواحی کویری که نمونه های از آن را در شهر یزد برای شما معرفی کردیم. گنبد مخروطی شکل و پله پله ای آن که در حفظ دمای فضای درونی یخدان دارای نقش بسزایی است.
قلعه رستم با تمام ویرانی های که در طول سالیان متمادی به خود دیده، همچنان اثری فاخر از تاریخ سرزمین است، که نیاز مند توجه بیشتر و مراقبت بهتر برای حراست از هویت تاریخ ایران است.
