موزه دریانوردی بوشهر

هنگامی که در کنار خلیج فارس می ایستید، شکوه و زیبایی خلیج فارس بسیاری از گردشگران را شیفته خود می کند، پهنه ی وسیعی که در طی چندین هزار ساله گذشته، همواره بخشی از سرزمین ایران بوده و حکومت ها، سلسله ها و دوران مختلفی از سرگذرانده و امروزه یکی از المان های هویتی این سرزمین به شمار می آید. اهمیت تاریخی خلیج فارس را می توان از جنبه های مختلفی نگاه کرد و 2safar قصد دارد شما را به یکی از جاذبه های گردشگری بوشهر برده و از زوایه ای دیگر شما را با بخش های از تاریخ این سرزمین آشنا کند.

موزه ی دریا نوردی مکان دیدنی و تماشایی است که از جمله بنا های تاریخی شهر بو شهر به شمار می آید و طی چندین دهه ی گذشته، به موزه ی دریا نوردی شهر بوشهر بدل شده است، موزه ای تماشایی و جذاب که گردشگران بسیاری را مشتاقانه به سوی خود می کشاند. دریانوردی در ایران شاید به نظر بسیاری ، با توجه به نقش آن طی چند قرن اخیر در جهان در ایران کم رنگ بوده و ایران از نیروی دریایی قدرت مندی برخوردار نبوده است، اما این همه ی داستان نیست، دریانوردی به عنوان بخشی از قدرت نظامی هخامنشیان، بر برخورد با یونانی و دیگر ملت های دریای اژه و مدیترانه شکل گرفت و در دوران خشایار شاه از انسجام و گستردگی بیشتری برخوردار بود، اما با از میان رفتن هخامنشان توسط اسکندر، تا دوران ساسانیان نیروی دریایی نظانی ایرانی در پهنه ی دریا ها وجود چندانی نداشت، با روی کار آمدن ساسانیان، پایگاه نیروی دریایی ایران و کشتی های نظامی سامان بیشتری گرفت. به همین دلیل، دریا نوردی در ایران دارای تاریخ دیرینه ای است، اما رخ داد های تاریخ و دلایل مختلف، ایران را از داشتن نیروی دریای نیرومندی باز داشته است.

اما موزه ی دریا نوردی در بوشهر یکی از بهترین مکان ها برای دیدن بخش های از تاریخ معاصر این بخش مهم در عرصه های مختلف است، که در عمارت کلاه فرنگی بنایی متعلق به دوران قاجار قرار دارد. در دوران صفویه هم در اثر بارخورد های نظامی با پرتغالی ها نیروی دریایی شکل نه چندان قوی داشت و نادر شاه افشار هم در بلند پروازی های خود مبنی بر داشتن نیروی دریای قدرت مند ناکام ماند. با این حال، سلسله ها و دولت های بعدی نیز آنچنان درگیر مسائل داخلی بودند که توان پرداختن به نیروی دریایی را نداشتند. اما یکی از مهمترین آثار موجود در این موزه، تاریخ ناو بری و دریا نوردی ایران را با این موزه گره می زند و ما را به تماشای این موزه ی تاریخ می کشاند. بقایای نخستین ناو جنگی ایران با نام پرسپولیس در سال 1385 از زیر آب بیرون آمد و به این مکان منتقل شد و مکانی که هویت و ماهیت امروز اش بیشتر مدیون این کشتی تاریخی است، با ما در 2safar همراه باشید، تا در ادامه ی مسیر، با عمارت کلافرنگی، تاریخچه ی آن، قسمت ها مختلف موزه ی دریانوردی و به طور مخصوص با تاریخچه ی ناوجنگی پرسپولیس آشنا شویم.

در ادامه آشنایی با موزه ی دریانوردی شهر بوشهر، به عمارت کلاه فرهنگی می رویم، این ساختمان یکی از بناهای تاریخی شهر بوشهر به شمار می آید، که به لحاظ تاریخی متعلق به دوران قاجار می باشد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران، در بوشهر شناخته می شود. اگر با ما در 2safar همراه بوده باشید در برخی از شهر های ایران با عمارت های تاریخی به نام کلاه فرنگی آشنا شده اید و خوب می دانید، این عمارت های تاریخی به واقع بناهای زیبا با معماری خاص در مرکز یک باغ به شمار می رفتند که بر اساس المان های معماری ایرانی و اروپایی در دوران قاجار شکل می گرفتند، اما می توان از عمارت های کلاه فرنگی در قزوین متعلق به دوران صفویه و شیراز متعلق به دوران زندیه هم نام برد.

با این حال، عمارت کلاه فرنگی بوشهر، با تزئینات و هنر های معماری ایرانی کمتری ساخته شده و به عنوان یکی از پایگاه های نیروی دریایی ایران مورد توجه بوده است، این عمارت، از سال 1858 در اختیار نیروی های انگلیسی قرار گرفت و قوای انگلیس در قالب یک پایگاه نیروی نظامی در منطقه حضور داشت و به نحوی بر خلیج فارس مسلط بود. انگلستان در آن دوران ابر قدرت جهان شناخته می شد و به واسطه ی تسلط نیروی دریای این کشور بر تمام آب های آزاد جهان، قدرت اش را در نقاط مختلف جهان به رخ می کشید، به همین خاطر، مناطق خاور میانه یکی از مهمترین مقاصد این کشور به شمار می رفت. از این رو، ماهیت این عمارت در طول سالیان متمادی، به عنوان یک پایگاه نیروی دریایی شناخته می شد. در آغاز قرن بیستم این پایگاه نظامی به سرکنسولگری بریتانیا تبدیل شد و تا سال 1945 در عمارت کلاه فرنگی قرار داشت. در این سال بود که عمارت کلاه فرنگی از سوی انگلیسی ها به دولت ایران داده شد و نمایندگی بریتانیا در خاور میانه به بحرین انتقال یافت، البته باید به این نکته هم اشاره داشت که در آن دوره ی زمانی بحرین بخشی از ایران به شمار می رفت و به همین خاطر، یک جابه جایی میان دو دولت صورت گرفت. البته ناگفته نماند که ساختمان کنسولگری یک ساختمان کوچک در مجموعه ی عمارت کلاه فرنگی محسوب می شد.

در سال 1386 مجموعه ی عمارت فرنگی به عنوان یکی از بنای های تاریخی و میراث ملی ایران ، از سوی سازمان میراث فرهنگی با انجام عملیات مرمت و بازسازی مختلف به عنوان موزه دریا نوردی مورد استفاده قرار گرفت. هرچند این بنای تاریخی، سال های متمادی در اختیار نیروی های خارجی حاضر در بوشهر بوده اند، اما به عنوان بنابب ایرانی یکی از بهترین انتخاب ها برای برپایی موزه ای با عنوان موزه ی دریانوردی در بوشهر است، موزه ای که می تواند حافظه ی تاریخی یگان های دریایی خلیج فارس در بوشهر محسوب شود و برای گردشگرانی که به بوشهر می آیند، ویترینی تاریخی و جذاب باشند. در ادامه مسیر بیشتر با این موزه ی جوان آشنا خواهیم شد.

پس از آشنایی با بخش های مختلف و تاریخچه ی دریا نوردی در خلیج فارس و شهر بوشهر و همچنین تاریخ عمارت زیبای کلاه فرهنگی این شهر، می خواهیم با قسمت های مختلف این موزه ی تاریخی آشنا شویم. این موزه به سبک دیگر موزه ها ویترینی زیبا و آراسته برای نسان دادن بخشی از تاریخ این شهر و این دیار است و به صورت مستقیم، گردشگران و بازدید کنندگان با اهداف مورد نظر موزه رو به رو می کند و به شکلی جذاب همراه با جاذبه های تفریحی افراد را در جریان تاریخی رخ داد ها قرار می دهد.

هنگامی که وارد موزه می شوید، در محوطه ی وسیع این موزه، آثار تاریخی، ادوات و وسایل نظامی، تجهیزات بسیار مختلف نیرو های دریایی پیش روی شما قرار دارند، که این آثار موزه متعلق به دوره های تاریخی مختلفی هستند، که بدون شک تنوع و گوناگونی آنها برای گردشگران جذاب خواهد و بسیاری از آنها برای بازدیدکنندگان هیجان انگیز و تجربه ای فوق العاده به شمار خواهند رفت.

گردشگران در موزه ی دریا نوردی بوشهر می توانند وسایل مختلفی مانند قطب نما ها، دوربین ها دریایی، دوربین های دید در شب، تجهیزات ارتباطی و راداری، بی سیم ها،نقشه های مختلف دریایی را از نزدیک ببینند، جذابیت این بخش از موزه هم به واسطه ی تنوع هر کدام از این موارد در دوره های مختلف تاریخی است، که برای بازدیدکنندگان جذابیت بسیاری خواهد داشت، اما همان طور که پیش تر نیز گفتیم، مهمترین اثر تاریخی موجود در این موزه کشتی پرسپولیس است. کشتی پرسپولیس، اولین ناو جنگی مدرن متعلق به دولت ایران بوده که در اواخر قرن نوزدهم یعنی در حدود سال های 1885 که در حدود سال 1264 هجری قمری است، در اختیار نیرو دریای دولت ایران قرار داشته است. بر اساس اطلاعات تاریخی در خصوص این ناو جنگی که به ناو پرسپولیس هم مشهور است، در بندر برمن هاون آلمان ساخته می شود، در برخی از متون تاریخی به زره فولادی و توپ های کروپ این ناو دریایی اشاره شده است. دلایل و مشکلات مختلفی از جمله عدم وجود متخصص ایرانی برای نگهداری و تعمیر این ناو کشی باعث شد، که مخارج سنگین خز زدایی سالانه ی این ناو جنگی عملا اولین ناو جنگی ایران را زمین گیر کنند و در دهه های بعد با توجه به آسیب های جدی این کشتی به نحوی که در دهه های اخیر با توجه به فراموشی این کشتی تاریخی، قسمت های مختلفی از آن به سرقت رفت و این کشتی تاریخ به زیر آب رفت. در سال 1385 هجری شمسی، با تلاش سازمان میراث فرهنگی این کشتی به گل نشسته و اولین ناو جنگی ایران، از آب بیرون کشیده شد و به عنوان یکی از خاص ترین آثار تاریخی موزه دریانوردی شهر بوشهر در معرض دید گردشگران قرار گرفت.

از جمله قسمت های دیگر این موزه می توان به تجهیزات، پزشکی، ضد هوایی های کشتی ها، ماشین های تایپ لاتین و فارسی قدیمی، وسایل جزئی و مورد استفاده دریانوردان و ملوانان اشاره کرد. ماکت های لنج های دریایی ، قایق های جنگی و نظامی، زیر دریایی ها و شناور های مورد استفاده در جنگ ایران و عراق نیز از جمله آثار تماشایی است که گردشگران امکان دیدن نزدیک بسیاری از آن ها را در جای دیگری از ایران نخواهند داشت.